تحليل گفتار شخصيّت‌هاي زن و مرد در داستان پادشاهي گشتاسپ بر اساس نظريۀ گفتار جان سرل

Analysis of the speech of male and female characters in the story of the kingdom of Goshtasp based on the speech theory of John Searle

گفت‌وگو از مهم‌ترين شگردها در حوزۀ ادبيات داستاني به شمار مي‌رود و نويسنده در پژوهش پيش رو به شيوۀ توصيفي – تحليلي و روش كتابخانه‌اي، با هدف تبيين گفتار شخصيّت‌هاي زن و مرد در داستان پادشاهي گشتاسپ در شاهنامه بر اساس نظريۀ كنش گفتار جان سرل، نظريه‌پرداز معاصر فلسفۀ زبان و ذهن، درصدد روشن نمودن اين مطلب است كه شخصيّت‌هاي زن و مرد داستان پادشاهي گشتاسپ، هنگام گفتگو با توجّه به جايگاه خود و مخاطب از كدام كنش گفتاري و به چه منظوري استفاده كرده‌اند؟ در نظريۀ كنش گفتار جان سرل، كلام به پنج كنش اظهاري، ترغيبي، عاطفي، تعهدي و اعلامي تقسيم مي‌شود كه با توجّه به وجه فعل به كار رفته در كلام و نيز نحوۀ استفاده از جايگزين، شاخص­ها و همچنين كاربرد مستقيم و غيرمستقيم كنش­ها مي‌توان، توانايي گوينده را بر تأثيرگذاري بر مخاطب سنجيد. بر اساس اين نظريه، جملات خبري تنها جملات اصلي و معني‌دار زبان نمي­باشد و ارزش صدق و كذب همۀ جملات ممكن نيست؛ زيرا هدف فردوسي از بيان جملات كنشي، توصيف عمل خود است نه توصيف يك وضعيت. نتايج حاصل از اين پژوهش، حاكي از آن است كه زنان در داستان گشتاسپ به دليل نداشتن قدرت، بيشتر از كنش­هاي گفتاري ترغيبي استفاده مي­كنند و كنش­هاي اظهاري و عاطفي به كار برده شده نيز بيشتر در راستاي ترغيب مخاطب هستند تا بدين­وسيله به گونۀ غيرمستقيم، ديگران (بويژه مردان و شوهران)را براي رسيدن به خواسته­هاي خود، ترغيب و تشويق كنند. همچنين، از كنش­هاي اعلامي و تعهدي كه نياز به كنشگري مستقيم فرد دارد، كمتر استفاده شده است.

Dialogue is one of the most important tricks in the field of fiction and the author in the present research in a descriptive-analytical and library method, with the aim of explaining the speech of male and female characters in the story of Goshtasp's kingdom in Shahnameh based on the theory of speech action Philosophy of language and mind seeks to clarify the fact that the male and female characters of the story of the kingdom of Goshtasp, when speaking in terms of their position and the audience, what speech action and for what purpose? In John Searle's theory of speech action, speech is divided into five declarative, persuasive, emotional, obligatory and declarative actions, which according to the aspect of the verb used in speech and how to use alternatives, indicators, as well as direct and indirect application of action. The speaker's ability to influence the audience can be measured. According to this theory, news sentences are not only the main and meaningful sentences of the language and the value of truth and falsity of all sentences is not possible; Because Ferdowsi's purpose in expressing action sentences is to describe his action, not to describe a situation. The results of this study indicate that women in the story of Goshtasp, due to lack of power, use more persuasive speech actions and the expressive and emotional actions used are more in line with persuasion of the audience than In this way, they indirectly persuade others (especially men and husbands) to achieve their desires. Also, declarative and commitment actions that require the direct action of the individual are less used.