فناء في‌الله و وحدت وجود از ديدگاه ابن‌فارض و ملاي‌جزيري (از ادبيات تطبيقي عربي- كُردي بر اساس مكتب ادبي تطبيقي آمريكايي)

Mortality in Allah and Pantheism in Ibn_al_Faridh and Mollaye Jaziri Poem Books

كي از مهم‌ترين مضامين ادبي اهل تصوف كه در مجالس ذكر و ادب اهل اين فن به چشم مي‌خورد و با نغمه­هاي جذاب دل هر شنونده­اي را مي­ربايد، عشق و دوست‌داشتن ذات اقدس الهي است كه در فناء في­الله و وحدت وجود نمايان مي­شود، دو شاعر عرب ابن­فارض و كُرد ملاي جزيري در زمينه مضامين عرفاني سرآمد قرون خود بوده­اند، ضمن اين‌كه نام آنان در حوزۀ عرفان و تصوف نيز در كنار نام كساني چون شيخ اشراق سهروردي، ابن‌عربي، صدرالدين قونوي، مولوي بلخي و مولانا خالد شهرزوري، پيوسته جاي مي‌گيرد و آثار منظوم و منثور آنان در حلقه‌هاي ذكر صوفيه نيز تدريس مي‌شده است. آثار منظوم اين دو شاعر عارف آكنده از مفاهيم و اصطلاحات عرفان نظري است همچون: اتحاد، فناء، بقاء، وجد، فرق، جمع، فقر، زيبايي، عشق، حُبّ، درخواست ديدار، تجلي و ده‌ها اصطلاح ديگر كه با توانايي ويژه‌اي در قالب قصايد و غزل به­شيوه تمثيل و تعابير شاعرانه بسط و گسترش يافته است. اين دو شاعر عارف مانندگي‌هاي فراواني با هم دارند و بر اين باورند كه فناء در نهايت به وحدت مي‌انجامد و وحدت را در فناء مي‌جويند. ايشان معتقدند براي رسيدن به وحدت، سالك در ابتدا از هستي ظاهــري خود جدا مي‌شود، سپس در معشـوق چنان غرق مي‌شود كه خودي از او باقي نمي‌ماند، با گذشتن از اين مرحله عارف در وحدتي عاشقانه محبوب ازلي خود را در مي‌يابد. در اين جستار تلاش شده كه نمونه‌هاي شعري اين دو شاعر برجسته تاريخ ادبيات پژوهش و بررسي شود. نتيجۀ تحقيق بيان مي‌دارد كه علاوه بر وجود مضامين مشترك در حوزۀ فناء في‌الله و وحدت وجود از لحاظ زباني و محتوايي در آثار اين دو شاعر در بسياري از موارد ملاي جزيري از ابن فارض تاثير پذيرفته است.

One of the most important literary works of mystics seen in dhikr and literary meetins is Allah's love which absorbs any listener's heart with attractive songs and appears in morality in Allah our and pantheism.Two Arab and kurd poets Ibn al-Faridh (Soltan al-Asheqin) and Molaye Jaziri (Sotan al- Moshtaqin) were the superlatives of their centuries in love contents meanwhile their names in mysticism comes along Sheikh-e- Eshraq Suhrawadi, Ibn-e -Arabi, Sadr-al-Din Qoonawi, Mowlawi Balkhi and Mowlana Khaled Sharazuri and their verses and processes have been taught in Sufi circles. These two mystic poet's verses are brimful of theoretical mysticism concepts and expressions like unity, mortality, eternity, ecstasy fargh, poverty, Love, passion and tens of other expressions which have been expanded and developed with ballades and sonnets in allegory and poetic interpretations with a specific ability. These two mystic poets have so many similarities and believe that mortality ends with pantheism and seek pantheism in the mortality in Allah. They assume that in order to get to the unity, the mystic separates from his/her corporality, blends in his/her beloved so that nothing remains from him/her. Passing this step, the mystic finds his/her eternal beloved in a lovely unity