شرط پذيرش مسئوليت يا جبران خسارت (INDEMNITY)، با تأكيد بر قراردادهاي بالادستي صنعت نفت و گاز

Indemnity clause (with Emphasis on Upstream Oil and Gas Contracts)

دشواري استحصال نفت از اعماق زمين و بستر درياها صنعت نفت را به يكي از پرخطرترين و پرهزينه ترين صنايع جهان تبديل كرده، به نحوي كه طرفين قراردادهاي بالادستي هماره به سوي استفاده از راهكارهاي گوناگوني براي تخصيص ريسك، همچون شرط پذيرش مسئوليت يا جبران خسارت، سوق داده مي‌شوند. در شرط مذكور، مسئوليت يا جبران خسارات بر عهدۀ طرفي قرار مي گيرد كه به نحو مطلوب تري بتواند آن را مديريت كند. تكرار مداوم اين شرط در انواع قراردادهاي بالادستي نفت و گاز كشورها، به‌ويژه قراردادهاي جديد بالادستي نفتي ايران موسوم به قراردادهاي IPC را مي‌توان حاكي از شكل‌گيري عادت «مرحله‌اي قبل از تشكيل قاعدۀ عرفي» در زمينۀ تخصيص ريسك در صنعت نفت و گاز دانست كه بي‌ترديد گامي در راستاي شكل‌گيري حقوق عرفي نفت در آينده خواهد بود. اما با تعمق بيشتر در نحوۀ نگارش اين شرط در قراردادهاي بالادستي و نيز نوشته‌هاي انديشمندان حقوقي مي‌توان دريافت كه دربارۀ مفهوم دقيق اين اصطلاح وفاق كلي وجود ندارد و بعضاً محدودۀ آن با ساير اصطلاحات درهم آميخته است. بنابراين، در اين مقاله به بررسي مفهوم، ماهيت، آثار و نكات مهم در تدوين اين شرط پرداخته شده است.

Difficulty of extraction from the depths of the earth and sea beds has made oil and gas industry the most dangerous industry in the world, so that the parties of upstream oil and gas contracts always seek to use different solutions such as indemnity clause to allocate the risks. According to indemnity clause, risks is up to the party that is more capable of managing risks. continuously repetition of this clause in the aforementioned contracts can be regarded as a practice- a step before formation of a custom rule- in the field of risk allocation in oil and gas industry that undoubtedly will be an effective step in formation of lex petrolea in the future. But by a survey in writings and thoughts of scholars and the text of the upstream oil and gas contracts, it can be found that there is no overall consensus about the definition and scope of this clause and sometimes the scope of this clause has been confused with other similar terms. So in present article we have considered concept, nature and important notes in drafting of this provision.