ويژگي هاي انسانِ تمدن ساز از منظر قرآن كريم

فاقد عنوان

انسان به‌عنوان يكي از مهم‌ترين اركان توسعه و تمدن در اسلام شناخته مي‌شود. بر اساس آموزه‌هاي قرآني، اساس تحولات و تغييرات اجتماعي هدف‌دار در جوامع بشري، شالوده رواني و دروني انسان است. ازاين‌رو، انسان را مي‌توان عامل اصلي و تعيين‌كننده در پيدايش و سقوط تمدن‌‌ها به شمار آورد. خواست و اراده انسان‌ها مبناي همه تحولات فردي و اجتماعي است. محتواي دروني انسان واجد دو عنصر اصلي انديشه و اراده است، كه با درهم‌آميختن آنها، اهداف انسان در جهان خارج تحقق مي‌يابد؛ ازاين‌رو، هرگونه تغيير و تحولي در ساختارهاي سياسي و اجتماعي، تابع تغيير در اساس رواني و باطني انسان است.اما خداوند گرايش‌هاي روحي متفاوتي را براي انسان در نظر مي‌گيرد، كه هر يك از آنها در دو جهت كاملاً متضاد با هم قرار دارند. بنابراين، پژوهش پيشِ‌رو اين مسأله را به بحث مي‌گذارد كه: خداوند چه زمينه‌هاي باطني و گرايش‌هاي روحي را براي انسان ترسيم مي‌كند و هر يك از آنها چه تأثيري بر تمدن‌سازي مي‌گذارد؟ همچنين نگرش دوگانه خداوند به انسان را چگونه مي‌توان تفسير كرد؟ هدف از اين پژوهش بررسي دو دسته از آيات در مورد زمينه‌هاي باطني انسان در قرآن است: نخست آياتي كه انسان را در مقام بني‌آدم تكريم مي‌كند و دوم آياتي كه انسان را به جهت پيروي نكردن از عقل همانند حيوانات و حتي گمراه‌تر معرفي مي‌كند. نتايج اين پژوهش بازتاب چندگانگي باطن انسان‌ها نسبت به يكديگر است. برخي آيات مربوط به فطرت و حقيقت جوهري روح انسان و آياتي نيز مربوط به طبيعت و جوهر جسماني وجود اوست. اگر انسان بر اساس فطرت روحي خويش حركت كند، تمدن‌ساز مي‌شود و در مسير انبياء الهي گام برمي‌دارد و زندگي خود را بر اساس خواسته‌هاي خداوند انتظام مي‌بخشد؛ اما اگر برخلاف آن و در راستاي جوهر جسماني خويش حركت كند، از مسير الهي دور مي‌شود و به جهت استفاده نكردن از عقل، موجب سقوط انسانيت و انحطاط مدنيت مي‌گردد.

not abstract