گونه‌شناسي كالبدي درب و پنجره‌هاي بناهاي تاريخي بندر بوشهر و تزئينات به‌كاررفته در آن‌ها

Corporeal Typology of the Doors and Windows of the Monuments of Bushehr Port and their Applied Decorative Features

چوب در فرهنگ معماري ايران از گذشته­ هاي دور يكي از عناصر كاربردي بوده است. در برخي از مناطق كاربرد آن افزايش چشمگيري داشته است. چوب به‌عنوان‌ يكي از پركاربردترين مصالح تزئيناتي در بوشهر به‌كار گرفته ‌شده ‌است؛ به‌گونه‌اي كه بسياري از عناصر الحاقي بناهاي تاريخي اين شهر، ازجمله در، پنجره، تابش‌گير، كركره، شناشير و... از چوب ساخته ‌شده‌اند. در شهر بوشهر، به‌دليل لزوم ايجاد تهويه و كوران هوا، ميزان بازشوهاي بنا، بسيار افزايش يافته‌است. اين بازشوها كه با استفاده از چوب ساخته و تزئين شده‌اند، در ايجاد زيبايي و تنوع بصري شهر، نقش بسيار مهمي ايفا مي‌كردند. متأسفانه به‌دليل مقاومت كمِ چوب نسبت به ساير مصالح ساختماني، بخش بسيارزيادي از اين ساختارهاي تزئيناتي در بناها، ازبين‌رفته و يا آسيب‌هاي زيادي در اثر شرايط محيطي و جوي به آن‌ها وارد شده ‌است. بنابراين، بازشناسي و گردآوري گونه‌هاي متفاوت اين تزئينات در شهر بوشهر كه از معماري منحصربه‌فرد و كم‌نظيري برخوردار است؛ از ملزومات پژوهشگران در اين زمينه‌ها است. اين پژوهش با استفاده از روش توصيفي- تحليلي و به‌كارگيري منابع كتابخانه‌اي معتبر و مطالعات ميداني انجام شده است. يافته­هاي پژوهش نشان داد كه در تزئين درب و پنجره‌ها از هنر قواره‌بري و هم‌چنين از نقوشي كه محتواي گياهي و هندسي دارند، بيش‌از ساير هنرها استفاده ‌گرديده ‌است؛ كاربرد نقوش اسليمي در تزئين اين عناصر، بسيار كمتر است و نقوش انساني و حيواني در اين نمونه‌ها يافت نمي‌شود. اهداف پژوهش: 1.بازشناسي و واكاوي گونه‌هاي متفاوتِ درب، پنجره و ارسي‌ها در بناهاي تاريخي بوشهر. 2.شناخت تزيينات و طرح­هاي درب­هاي چوبي ، پنجره و ارسي­ها در بناهاي تاريخي بوشهر. سؤالات پژوهش: 1.چه انواعي از درب و پنجره‌ها در بافت تاريخي بندر بوشهر وجود داشته‌است؟ 2تزئينات به‌كار گرفته ‌شده اجزاي چوبي بناهاي تاريخي بوشهر از چه انواعي هستند؟

Wood has been one of the practical elements in the culture of Iranian architecture since ancient times and in various areas, its usage has amplified significantly and is considered as one of the most widely used decorative materials in Bushehr in such a way that many additional elements of the historical buildings of this city, including doors, windows, shutters and closes are made of wood. In the city of Bushehr, due to the need for ventilation and air blinds, the number of opening areas in the building have greatly increased. These openings, which are made and decorated with wood, played an imperative role in creating the beauty and visual diversity of the city. Unfortunately, due to the low resistance of wood to other building materials, many of these decorative structures in the building have been destroyed or damaged due to environmental conditions. Therefore, recognizing and collecting diverse types of these decorations in the city of Bushehr, that beholds a unique and exclusive architecture is one of the requirements of researchers in related fields. This research has been conducted via a descriptive-analytical method and by the use of valid library resources and field studies. Findings showed that in decorating doors and windows, form art as well as patterns that have plant and geometric content have been used more than other arts; hence, the use of Islamic motifs in the decoration of these elements is much less and human and animal motifs are less used in the specimens under study. Research aims: Recognition and analysis of various types of doors, windows and Orsi in Bushehr historical monuments. Recognition of decorations and designs of wooden doors, windows and Orsi in Bushehr historical buildings. Research questions: What types of doors and windows have existed in the historical context of Bushehr port? 2 What are the wooden decorative components of Bushehr historical buildings?