مصاديق استمداد از «انصاف» در دعاوي حقوقي با تأكيد بر مباني فقهي

فاقد عنوان لاتين

انصاف به معناي اهتمام دقيق به تمامي شرايط و خصوصيات مسئله مبتني بر ترجيح دروني است كه بر اساس مورد يا مصداق به جهت تلطيف قوانين عادلانه بر پايه عرف، عقل و وجدان در دعاوي حقوقي به كار مي رود و در عملكردهايي كه دادگاه براي مرتكب آن مجازاتي در نظر نمي گيرد و فرد مرتكب، ملزم به اعطاء حقوق به ذوي الحقوق مي گردد، فرصت عمل مي يابد. مقاله حاضر در مقام پاسخ به اين پرسش است كه «مهمترين مصاديق و كاربرد عملياتي انصاف در دعاوي حقوقي چيست؟» كه پاسخ به اين سوال در ابتدا منوط به تحليل واژه انصاف و مقصود دقيق از آن در دعاوي حقوقي است، و پژوهش حاضر با روش توصيفي تحليلي در نهايت با جستجو و استقراء در مباحث حقوق موضوعه و فقه اسلامي مصاديق و كاربردهايي انصاف را در مراحل مختلف دعاوي حقوقي مي يابد كه از آنجمله مي توان به موارد ذيل اشاره نمود: تلاش تامّ قاضي در احراز ابعاد موضوع و استناد به منابع بنيادين اسلامي يا فتاواي معتبر در صورت نيافتن دليل قانوني، تأمل در انگيزه ضارّ در جبران ضرر، احراز قصد حقيقي در طرفين عقود، تعديل قضايي در دعاوي حقوقي، تعديل وجه التزام يا مقابله با عهد شكني در معاملات، عدم تأديه خسارت در شرايطي خاص و....