نقد نظريه تكليفي بودن حكم تعهدات قراردادي

Criticizing the Theory of the Commitment Rulings’ Being Injunctive in the Contractual Obligations

هرچند در منابع فقهي، موضوع تكليفي يا وضعي بودن تعهدات با جديت بسيار طرح و بررسي شده؛ اما در آثار اغلب حقوق­دانان به اين جنبه از تعهدات توجه نشده است. آثار حقوقي مهمي از قبيل عدم توارث متعلق احكام تكليفي، ماليت نداشتن موضوع اين احكام، عدم قابليت نقل و يا اسقاط حقوق مربوط به احكام تكليفي سبب شده است تا اخيراً برخي حقوقدانان به اين حوزه ورود كرده و با تكيه بر آراء فقها، به وجود احكام تكليفي محض در حقوق ايران قائل شوند. نگارندگان اين مقاله با بررسي ماهيت و آثار حكم تكليفي و تحليل دلائل موافقان و مخالفان وجود حكم تكليفي در حقوق تعهدات، به اين نتيجه رسيده­اند كه در بسياري از مصاديق مورد ادعا اعم از تعهدات قراردادي و الزامات خارج از قرارداد، حكم تكليفي محض وجود نداشته و حداقل براي متعهدله مي ­توان قائل به وجودِ حكم وضعيِ حق مطالبه شد. در اين نوشتار سعي شده است تا با روشي توصيفي- تحليلي، اقسامِ متعلقِ تعهد در تعهدات قراردادي شناسايي و جريان حكم تكليفيِ محض، در هركدام به صورت جداگانه بررسي شود. نتايج به دست آمده در حوزه تعهدات قراردادي، با توجه به مبنايي بودنِ مقدمات مطروحه، قابل تعميم به الزامات خارج از قرارداد نيز مي­باشد. بدون ترديد فهمِ نوعِ احكام تعهدات، در شناسايي آثار آن موثر بوده و در تنقيح مرز بين حقوق اموال و حقوق تعهدات مفيد خواهد بود.

Although the subject “commitments’ being injunctive or situational” has been posited and investigated in the jurisprudential resources with a lot of seriousness, this aspect of the commitments has been neglected in most of the works by jurists. Important legal effects such as non-inheritance in the injunctive rulings, lack of materiality of these rulings, impossibility of conveyance and/or abortion of the rights related to the injunctive rulings have caused some jurists to recently start dealing with this domain and, relying on the jurisprudents’ verdicts, conclude that injunctive rulings exist in the laws of Iran. The authors have investigated the nature and effects of the injunctive rulings and analyzed the reasons presented by the proponents and opponents of the existence of the injunctive rulings in the laws of commitments and concluded that there is no purely injunctive ruling in many questioned examples, including the contractual obligations and extra contractual requirements and one can believe in the existence of the situational ruling for demand right at least for the obligee. The present study uses a descriptive-analytical method to identify the various kinds of commitments in the contractual obligations and to investigate the course of purely injunctive ruling in each of them separately. Considering the fundamentality of the proposed introductions, the results obtained in the area of the contractual commitments can be also generalized to the extra contractual requirements, as well. Undoubtedly, the understanding of the type of the commitments’ rulings is effective in the identification of their effects and also useful in delimiting the laws of properties and laws of commitments.