شهر پيامبر، تاملي بر ساختار شهر در نخستين سال هاي پس از اسلام

The City of the Prophet, a Reflection on the City Structure during Early Islam

ساختار شهرها از زمان پيدايش اولين شهرها تحت تأثير عوامل مختلف اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي بوده است. با گذشت زمان اين عوامل دستخوش تحول و دگرگوني­هايي شده­اند. تلاش در راستاي رسيدن به الگوي مناسبي از شهر اسلامي كه بتواند پاسخگوي نيازهاي جامع ه­ي امروز باشد، به عنوان يكي از دغدغه­ هاي پژوهشگران حوزه­ ي شهرسازي و اسلام ­شناسي در دهه­هاي اخير مطرح شده است. شناسايي ويژگي­ هاي شهر اسلامي در زمان پيامبر(ص) به­ عنوان بنيانگذار دين اسلام، مي­تواند به شناسايي اين الگو كمك شاياني كند. اين پژوهش به روش توصيفي و تحليلي و با تكيه بر داده ­هاي كتابخانه ­اي انجام شده است و روش تطبيقي- تاريخي و به بررسي نمونه ­هايي از شهرهاي اوليه تاريخ اسلام همچون مكه و مدينه پرداخته شده است. مطالعات پيشين نشان مي­دهد، شهر در زمان پيامبر بيشتر از آنكه با اجزاي كالبدي شناخته شود، با عملكرد اجزاي خود خصوصاً مسجد شناخته مي­شد. استفاده از شيوه تخطيط به منظور تقسيم زمين،­ روشي است كه منجر به شكل ­گيري اصل سلسله مراتب فضايي و قلمرو در اين شهرها شده است. مسجد نيز به لحاظ عملكردي، با تبعيت از شيوه تخطيط، به­صورت سلسله مراتبي و با الگوي فضاي باز براي اتفاقات و رويدادهاي شهري شكل مي­گيرد و در اين دوران به ­عنوان مهم­ترين فضاي شهري عمل مي­كند و البته در دوره ­هاي بعدي پس از پيامبر اكرم(ص) -شاهد فروكاست اهميت مسجد به جنبه كالبدي آن هستيم. اهداف پژوهش: 1.شناسايي ويژگي­هاي شهرهاي اسلامي در دوران اوليه اسلام به­ويژه در زمان پيامبر(ص). 2.بازشناسي عوامل مؤثر در تكوين حيات شهري در قرن اول هجري. سوالات پژوهش: 1.مصاديق شهرسازي در شهرهاي اوليه اسلام در زمان پيامبر(ص) چه بوده­ اند؟ 2.دين اسلام چگونه بر ساختار شهر در دوره پيامبر(ص) تأثيرگذار بوده است؟

The structure of cities has been influenced by various economic, social and cultural factors since the emergence of the first cities. Over time, these factors have undergone changes and transformations. Efforts to achieve a suitable model of the Islamic city that can meet the needs of today's society have been raised as one of the concerns of researchers in the field of urban planning and Islamic studies in recent decades. Identifying the characteristics of the Islamic city in the time of the Prophet (PBUH) as the founder of Islam, can help identify this pattern. This research has been done by a descriptive and analytical method based on library data via a comparative-historical method and has studied the examples of the first early cities of Islamic history such as Mecca and Medina. Previous studies show that the city at the time of the Prophet was more known for the function of its components, especially the mosque, rather than for its physical components. The use of the method of transgression in order to divide the earth is the technique that has led to the formation of the principle of spatial and territorial hierarchy in such cities. In terms of function, the mosque is formed in a hierarchical manner, following the method of Taqtit, with an open space pattern for urban events, and acts as the most important urban space in this period. Without doubt, in the following periods after the Holy Prophet (PBUH) - we see the decline of the importance of the mosque in its physical aspect. Research aims: Identifying the characteristics of Islamic cities in the early period of Islam, especially in the time of the Prophet (PBUH). Recognition of effective factors in the development of urban life in the first century AH. Research questions: What were the examples of urban planning in the early cities of Islam at the time of the Prophet (PBUH)? How did the religion of Islam affect the structure of the city during the time of the Prophet (PBUH)?