ارزيابي تأثير اجراي عمليات آبخيزداري بر ويژگي‌هاي كمي جريان و رسوب معلق در حوزه آبخيز قلعه‌گل استان لرستان

Assessment the Effects of watershed management operations on the characteristics of runoff and suspended sediment load in Ghaleh Gol Watershed, Lorestan province

در سال‌هاي اخير اقدامات گسترده‌اي از نظر كنترل سيل، فرسايش و رسوب در زمينه هاي تحقيقاتي، مطالعاتي و اجرايي آبخيزداري انجام شده است. لذا اين تحقيق با هدف ارزيابي اثر اقدامات آبخيزداري بر روي خصوصيات جريان و رسوب معلق در دو زير حوضه از حوضه قلعه گل انجام گرفت. براي مقايسه اثر اقدامات آبخيزداري بر روي ميزان جريان و رسوب معلق خروجي از هر دو زيرحوضه، در زمان شروع بارندگي تا پايان بارندگي و رسيدن ارتفاع جريان رودخانه به دبي پايه، اندازه‌گيري سرعت جريان و نمونه‌برداري از بار معلق به صورت مستقيم و ميداني از زير‌حوضه‌ها انجام گرفت. نتايج نشان داد كه در تمام اندازه‌گيري‌ها ميزان دبي و رسوب زيرحوضه جنوبي با عمليات آبخيزداري اجرا شده بيش از زيرحوضه شمالي بدون اجراي عمليات آبخيزداري بود. مطابق نتايج آزمون‌هاي آماري، مشخص شد كه اختلاف بين دبي اوج جريان خروجي (P=0.691) و رسوب اوج خروجي (P=0.840) زيرحوضه‌هاي شمالي و جنوبي معني‌دار نبوده است. همچنين مطابق نتايج اين تحقيق، اختلاف بين دبي ويژه و گل‌آلودگي ويژه خروجي از اين زيرحوضه‌ها معني‌دار نبوده است (P>0.05). بر اساس اين نتايج مشخص شد كه اجراي اين عمليات ظاهراً بعد از گذشت چند سال كارايي لازم براي كاهش ميزان دبي و رسوب خروجي حوضه را از دست داده‌اند. بدين معني كه عمليات اجرا شده، تأثيرگذاري خود بري روي رسوب و رواناب خروجي را از دست داده‌اند. لذا براي افزايش كارايي سازه‌هاي مكانيكي آبخيزداري اجرا شده در آبراهه‌ها، بايستي همزمان اقدام به اجراي عمليات بيولوژيك و بيومكانيكي در روي دامنه‌ها نمود.

In recent years, extensive practices have been done on flood control, erosion and sediment in the fields of research and implementation of watershed management. Therefore, the purpose of this study was to assess the effects of watershed management practices on the characteristics of runoff and suspended sediment load in two subwatersheds in Ghaleh Gol watershed in Lorestan province, Iran. In this research, for comparing the effect of watershed management practices (WMP) on discharge and suspended sediment load (SSL) from both subwatersheds, the flow velocity was measured and the SSL was sampled directly from the beginning of the rainfall events until the end of them. Results showed that in all measurements, the discharge and suspended sediment load of the southern subwatershed with watershed management practices was higher than the northern subwatershed without such practices. According to the results of ANOVA test, it was found that the difference between discharge peak (P=0.691) and suspended sediment load peak (P=0.840) was not significant in two subwatersheds. Also, according to the results, the difference between specific discharge and specific SSL was not significant (P>0.05). Based on these results, it was found that the implementation of WMP in the study area apparently has no the required performance to reduce the discharge and SSL, and the WMP have lost their performance before the end of their useful life. Therefore, in order to increase the performance of mechanical watershed management practices (MWMP), the biological and biomechanical practices has to be performed simultaneously.