مطالعه مقايسه‌اي عقلانيت انقلاب‌ اسلامي در انديشه و عمل شهيدبهشتي و آيت‌الله مصباح‌يزدي

A Comparative Study of the Rationality of the Islamic Revolution in the Thought and Action of Shahid Beheshti and Ayatollah Mesbah yazdi

هدف: اين مقاله چگونگي بازتاب عقلانيت انقلاب اسلامي را در نظام معرفتي و منطق عملي شهيد بهشتي و آيت‌الله مصباح‌يزدي به‌عنوان دو تئوري ­پرداز شاخص انقلاب اسلامي مطالعه مي­كند. روش‌شناسي پژوهش: بررسي مواضع متفكران منتخب در چارچوب تحليل تطبيقي و مقايسه ­اي با بهره‌گيري از روش اسنادي در گردآوري اطلاعات، صورت پذيرفته و در نهايت چگونگي تبلور عقلانيت انقلاب اسلامي در انديشه و عمل هر كدام با يكديگر مقايسه شده است. يافته‌ها: اين دو متفكر كوشيده ­اند مسأله‌ها و نيازهاي زمانه خود را خارج از سيطره ساختاري عقلانيت مدرن، برپايه خوانشي اجتماعي از مكتب اسلام صورت‌بندي كرده و براي حل آن ها دست به ابداع بزنند؛ تا جايي‌كه در پيشبرد نهضت اسلامي مسأله رهبري اجتماعي در انديشه شهيد بهشتي برجسته مي‌شود حال آن‌كه در انديشه آيت‌الله مصباح يزدي اصالت با مسأله شناخت و اصلاح آن است كه هر يك صورت‌بندي‌هاي متفاوتي از عقلانيت انقلاب اسلامي را در حوزه عمل و اعتباريات اجتماعي پيش مي­ كشد. نتيجه‌گيري: نتايج حاصل از اين مقايسه حاكي از آن است كه با دو رويكرد عقلاني در انقلاب اسلامي مواجه هستيم كه يكي با محوريت مسأله شناخت و راهبرد تعليم و تربيت معطوف به ايجاد اشتراك نظر بر سر مبادي، مباني و غايات، بر آن است تا در عقايد و اعمال آحاد اعضاي جامعه، جانب وحدت را نگه‌‌‌‌دارد و ديگري با اهتمام به طراحي مجاري رفتن از مبادي به سمت غايات، جذب و هضم كثرت در جريان كنش‌هاي اجتماعي هم‌سو و هم‌افزا را ذيل رهبري اجتماعي دنبال مي‌كند.

Purpose: This essay studies how the rationality of the Islamic Revolution is reflected in the epistemic system and practical logic of Shahid Beheshti and Ayatollah Misbah Yazdi as the two popular theorists of the Islamic Revolution Research Methodologies: For the study of the approaches and ideas of these thinkers, comparative analysis has been used and finally the reflection of the rationality of the Islamic Revolution in the epistemic system and practical logic of Shahid Beheshti and Ayatollah Misbah Yazd has been compared. Findings: These two thinkers have tried to formulate the problems and needs of their age outside the structural domination of modern rationality, based on a social reading of the school of Islam to have innovation in solving them; to the extent that in the advancement of the Islamic movement, the issue of social leadership is highlighted in the thought of Shahid Beheshti, while in the thought of Ayatollah Mesbah Yazdi, the centrality of cognition and reforming it, is highlighted; each of which proposes different formulations of the Islamic Revolution in the field of action and social rules. Conclusion: The results indicates that we are confronting with two rational approaches in the Islamic Revolution; one of which focuses on the issue of cognition and education strategy aimed at creating a consensus on the principles, foundations and ends, intends to make unity in the beliefs and actions of individuals and the other with designing the paths from the beginning to the end, pursues the absorb and the integration of multiplicity and differences in harmonious social activities under social leadership.