هنر و صناعت صفوي از منظر مشائيان (با تأكيد بر نظريه ميرفندرسكي در رساله صناعيه)

Safavid art and craft from the perspective of the Peripatetic (with emphasis on Mirfendersky's theory in the treatise on industry)

در دورۀ حكومت صفويه (907-1135ه.ق) هنر و صنايع وارد مرحله ­اي جديد از شكوفايي شد. با‌اين‌حال هنرهاي مختلف در اين دورۀ تاريخي، فراز‌ و‌‌ فرودهاي زيادي را تجربه كردند. اين تحول از نگاه فلاسفۀ اين زمان دور نماد و هر يك به بررسي اين تغييرات و علل بنيادي آن پرداخته­ اند؛ لذا بررسي ديدگاه آنها دربارۀ هنر و صنايع اين دوره قابل تأمل است. روش انجام پژوهش حاضر توصيفي و تحليلي و بر پايۀ منابع كتابخانه­ اي انجام شده است. يافته­ هاي پژوهش حاكي از اين است كه از نظر فلاسفه مشائي بقاي اثر هنري با انديشۀ پسِ‌پُشتِ آن و جاودانگي نام هنرمند با دانايي، خيالپردازي و توانايي در صورت­پردازي معنا ممكن است. در اين دورۀ تاريخي هنر به‌ عنوان فضيلت، وجه مشترك همۀ افراد جامعه بدون توجه به طبقۀ آنهاست. در ايران اصل وظيفه شهرياران، حفاظت از ملك، دين، بساماني سرزمين و نيل آن به‌سوي سعادت، تعالي و گسترش عدالت‌ است. تعالي و تداني امور سرزمين از جمله درستي انجام امور توسط پيشه‌وران تحت تاثير عملكرد و تفكر شهريار صاحب فره يا شهريار است. ميرفندرسكي در رسالۀ صناعيه مدعي صناعت رو‌به‌زوال و كم‌فروغ شدن اشتداد آن است؛ به اين معنا كه شهرياران صفوي دچار خطا و اشتباه شده، فره خود را از دست داده و ظلم شان فراگير شده است. يكي از مهم‌ترين عوامل نيل جامعه به سعادت؛ تفكر، خلاقيت، پشت‌كار و دوري از تن‌آسايي در كار بر مبناي نياز زير نظر حاكم حكيم است. اهداف پژوهش بررسي هنر و صناعت صفوي از منظر مشائيان؛ بررسي و مقايسه هنر دوران صفوري با نظريه ميرفندرسكي. سؤالات پژوهش هنر و صناعت صفوي از منظر مشائيان چگونه است؟ هنر دوران صفوري براساس نظريۀ ميرفندرسكي چگونه است؟

The purpose of this article is to understand the art of the Safavid period from Mirfanderski's point of view based on the thinking of the Peripatetic and to examine the sources and methods of description, interpretation and logical analysis. The survival of the work of art with the idea behind it and the immortality of the artist's name with knowledge, imagination and the ability to formulate meaning; May be. In that period, art as a virtue was a common feature of all members of society, regardless of their class. In Iran, the main duty of the princes is to protect the property, religion, order of the land and its attainment towards prosperity, excellence and the expansion of justice. The excellence and divinity of the affairs of the land, including the correctness of the affairs done by the craftsmen, is influenced by the performance and thinking of the prince or prince. In his industrial treatise, Mirfanderski claims that the industry is declining and its intensity is diminishing, in the sense that the Safavid princes made a mistake and lost their forehead and their oppression became widespread. One of the most important factors in achieving happiness in society; Thinking, creativity and perseverance and avoiding loneliness in work based on need are under the supervision of a wise ruler.