كاركرد كنايه در «جنگنامۀ نادر» الماس‌خان كَندوله‌اي

The Function of Irony in Jang Nameh-ye Nader By Almas Khan Kandouleh'ei

تشبيه، استعاره، كنايه و مجاز مباني اصلي بلاغت سنّتي هستند كه شاعر را در ساختن تصاوير مخيّل ياري مي‌رسانند. در اين ميان كنايه به دليل پيوندي كه با زبان عامۀ مردم دارد و از آبشخورهاي آداب و رسوم و باورهاي مردم بهره مي‌گيرد، در انتقال انديشه­ ها و تجارب، شگردي كاراتر و اثرگذارتر است. اساساً اعتبارسنجي كنايه در كنار تصويرآفريني‌‌اي كه دارد، به محتواي فكري آن وابسته است كه مي­تواند اندوخته ­هاي ارزشمندي را در اختيار مخاطب خود قرار دهد. در اين پژوهش به‌منظور بررسي و شناساندن بهتر كنايه در فرهنگ مردم، جنگنامۀ نادر، از الماس­خان كندوله‌اي به‌روش توصيفي- تحليلي بررسي شده است. اين منظومه در قرن دوازده هجري سروده شده است و اثري حماسي در زبان كُردي محسوب مي‌شود. بررسي كنايه در منظومۀ جنگنامۀ نادر نشان مي‌دهد كه الماس­خان كندوله­ اي با آگاهي از نقش كم نظير كنايه در گسترش زبان و انتقال افكار و باورها، و حفظ آداب و رسوم اجتماعي به­ گونه­ اي گسترده از اين شگرد ادبي بهره برده است. كناياتي كه برخي دستاورد ادبي خود او بوده و زبان شعر او را مايه­ ورتر كرده است. نكتۀ درخور تأمّل اين است كه بيشتر كناياتي كه از عواطف انساني سرچشمه گرفته ­اند يا ژرف­ ساختي اسطوره ­اي، اعتقادي و اجتماعي دارند، نيز در تقويت جنبه ­هاي حماسي اثر ياري رسانده ­اند و اين موضوع نشان مي‌دهد كه سراينده از اين دلالت­ هاي كنايه غافل نبوده و عمداً آن­ ها را در سروده ­هاي خود به ­كار بسته است. همچنين پايبندي سراينده به اصول ديني سبب شده بسياري از كناياتي كه ژرف‌ساخت اعتقادي دارند، در شعر او راه يابند.

Simile, metaphors, irony, and imagery are the main fundamentals of traditional rhetoric that help the poet to create imaginative images. Meantime, irony is more applicable in transmitting ideas and experiences due to its connection with the popular people’s language and using the sources of people's customs and beliefs. In this paper, in order to study and identify irony in people's culture better, Nader Almas Khan Kondoleh's Jangnameh has been studied in a descriptive-analytical way. This poem was written in 12 century AH and is considered as an epic work in the Kurdish language. In this study,it has been studied in a descriptive-analytical way. An examination of irony in Nader's system of Jang Nameh shows that he was aware of the unique role of irony in the spread of language, and the preservation of social customs, has made extensive use of this literary technique. Ironies are some of his own literary achievements and they have enriched the language of his poetry. It is noteworthy that most of the ironies that originate from human emotions or have a deep mythological, doctrinal, and social underpinning have also helped to reinforce the epic aspects. This shows the poet has not been unaware of these ironic implications. Also, the poet's adherence to religious principles has caused many ironies to have a deep belief structure in his poetry. Ironies are some of his own literary achievements and have enriched the language of his poetry.