پديد آورندگان :
نبي پي لشكريان، سعيد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - پژوهشكده ي حفاظت خاك و آبخيزداري، تهران، ايران , عرب خدري، محمود سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - پژوهشكده ي حفاظت خاك و آبخيزداري، تهران، ايران , شادفر، صمد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - پژوهشكده ي حفاظت خاك و آبخيزداري، تهران، ايران
كليدواژه :
بند كوتاه , رسوب دهي , فرسايش خاك , مدل توان فرسايش , واسنجي
چكيده فارسي :
فرسايش تشديد شده ي خاك و توليد رسوب زياد از دشواري هاي مهم در بسياري از منطقه هاي ايران است. شناسايي فراگير منطقه هاي بحراني براي كاهش دادن اثر بد آن با كنش هاي حفاظت خاك و آبخيزداري، ضرورت دارد. با توجه به نبود ايستگاه اندازه گيري در خروجي آبخيزهاي كوچك، مدل هاي تجربي ابزار مناسبي براي برآورد كردن فرسايش خاك و رسوب دهي است. يكي از روش هاي متداول در ايران مدل توان فرسايش است. هدف اصلي اين تحقيق تطبيق دادن شرايط نرم افزار با طبيعت و جمع بندي نتيجه ي به دست آمده در منطقه هاي برگزيده ي كشور است. 63 آبخيز در نه استان كه پژوهش رسوب دهي در آن انجام شده بود براي مقايسه با مقدار برآوردشده انتخاب شد. براي محاسبه ي رسوب دهي آبخيز ها، لايه هاي اطلاعاتي لازم براي مدل توان فرسايش بررسي، و امتياز داده شد. مقايسه ي نتيجه ها نشان داد كه در بيش تر زيرآبخيزها برآورد هاي مدل (0/19 تا 9/71 تن بر كيلومتر مربع در سال) كم تر از مقدار رسوب اندازه گيري شده ي آبگيرها (0/44 تا 459/64 تن بر كيلومتر مربع در سال) است. واسنجي مدل با اصلاح ضريب هاي جدول هاي مدل توان فرسايش در قالب دو حالت ممكن كل آبخيزها و پس از تقسيم به سه منطقه ي جغرافيايي انجام شد، كه سبب بهبود فراوان برآوردها شد. ضريب كارآيي نش-ساتكليف براي همه ي آبخيز ها 0/66، و براي منطقه هاي مركزي، زاگرس، و شمال شرقي به ترتيب 0/68، 0/5 و 0/89 به دست آمد. به همين دليل توصيه مي شود كه مدل توان فرسايش اوليه به كار برده نشود، و از مدل با ضريب اصلاح شده بهره برده شود.
چكيده لاتين :
Accelerated soil erosion and high sediment production are important issues in many parts
of Iran. The identification of high erosion risk regions is necessary for the planning of soil
and water conservation measures in order to reduce erosion damages. Empirical models
are required for estimating soil erosion and sediment yield in the absence of gauged small
watersheds. The Erosion Potential Method (EPM), originally developed in Croatia, is a
popular erosion estimating model in Iran; however, its efficiency across the country has
not been thoroughly assessed. Therefore, a calibration study was carried out by comparison
between the model the estimated and measured sediment yields through sediment survey for
63 reservoirs at the outlet of small catchments in the Semnan, Markazi, Isfahan, Chaharmahal
va Bakhtiari, West Azarbaijan, Lorestan, Fars, Golestan, and the Khorasan Razavi Provinces.
All required maps and information of the study basins for estimating the EPM sediment yield
were produced via field survey as well as data analysis. Comparison of the results showed
that in most cases, the model estimates (0.19 to 9.71 tons per square kilometer per year) are
lower than the measured sediment yields at the reservoir inlets (0.44 to 459.64 tons per square
kilometer per year). Thus, we calibrated the EPM by modifying its original tables and
evaluated the results using the Nash‐Sutcliffe efficiency coefficient in two scenarios, a, all
basins, and b, after dividing into three geographical zones, which significantly improved the
estimates. The Nash ‐ Sutcliffe efficiency coefficient for scenario a was 0.66, and 0.68, 0.50
and 0.89 for the Central, Zagros, and Northeast zones, for scenario b respectively. Based on
the results, it is strongly recommended to use the modified EPM instead of the original model.
