بررسي كتيبه‌هاي مذهبي به‌كاررفته در كاشي‌هاي زرين‌فام قرون 78 ه.ق. ايران

كاشي زرين‌فام يكي از زيباترين و در عين حال پرهزينه‌ترين كاشي توليدي ايران در دوران اسلامي است. اوج اين هنر كاشي‌كاري در ايران به قرون 78 ه.ق. و بازهٔ زماني‌اي حدوداً 150 ساله برمي‌گردد. در اين زمان بسياري از بناهاي تاريخي ايران، به‌ويژه بناهاي آرامگاهي مرتبط با شيعيان همچون حرم امام رضا j، با اين كاشي‌ها آراسته شد. متأسفانه با گذشت زمان و به‌ويژه يك سدهٔ اخير، بسياري از تزئينات كاشي‌كاري اين ابنيه بنا به دلايل گوناگون همچون حفاظت يا حتي سودجويي، تخريب يا از بدنه جدا شده و مستقيم يا باواسطه وارد موزه‌هاي داخلي يا خارجي شد كه اين روند نيز همچنان ادامه دارد. بدين‌ سبب مطالعه و شناخت بيشتر اين كاشي‌ها از جنبه‌هاي مختلف اهميت دارد. يكي از جنبه‌هايي كه تاكنون كمتر درباره اين كاشي‌ها بدان پرداخته شده، نوشته‌هاي مذهبي موجود در برخي از آنها است؛ نوشته‌هايي كه حتي تا حدودي بازگوكنندهٔ بخشي از اعتقادات مذهبي مردمان آن روزگار است. از اين‌رو هدف اصلي پژوهش حاضر مطالعهٔ تحليلي اين كتيبه‌ها است. با توجه به اين پژوهش مشخص شد كه بيشتر كتيبه‌هاي مذهبي اين كاشي را برخي از آيات قرآني تشكيل مي‌دهد كه عمدتاً درباره موضوعاتي مرتبط با ستايش و پرستش پروردگار يكتا، آفرينش و روز قيامت است.