بررسي نهاد توبه از منظر قوانين جزايي ايران، شرع، اسناد و آراي محاكم كيفري بين‌المللي

در حقوق كيفري ايران، شرع و اسناد محاكم كيفري بين‌المللي، نهاد توبه به عنوان يكي از مطلوب‌ترين روش‌هاي بازگشت و ندامت مجرمان و بازپروري شخصيت آنان منجر به سقوط يا تخفيف ميزان مجازات مي‌شود. اين نهاد تأثيرگذار كه در سال 1392 به تبعيت از آراي مشهور فقهاي اماميه در ماده 114 تا 119 به تصويب رسيد، صرفاً با اراده جدي و واقعي مجرم بر ترك گناه و بدون نياز به هيچ‌گونه تشريفات خاص حقوقي اتفاق مي‌افتد، اما قانون‌گذار براي اجرايي‌شدنش قواعدي مانند ادبار قلبي از جرم، عدم تراخي، ندامت واقعي و عزم و اراده جدي براي جبران را وضع كرده است. اما در اسناد و آراي محاكم كيفري بين‌المللي اشاره‌اي به نهاد توبه نشده، فقط ندامت و پشيماني يكي از كيفيات مخففه محسوب شده است كه قرابت شكلي فراواني با نهاد توبه در قوانين ايران دارد. گستره عملكرد توبه بر اساس قانون جزا در غالب جرايم حدي است، اما در تعزيرات به نحو تخفيفات مجازاتي و به‌ندرت در سقوط مجازات قابل اعمال است. اين موضوع در قوانين شكلي پيش‌بيني شده است. از اين‌رو دادگاه‌ها در مواجهه با نهاد توبه وضعيت روشني دارند.