اعتراض مدني، حدود و قلمرو آن از منظر قوانين جمهوري اسلامي ايران

Civil Protest, its Limits and Territory from the Perspective of the Laws of the Islamic Republic of Iran

بحث از آزادي، يكي از مسائل مهم در مجموعۀ مسائل مربوط به حوزۀ حقوق بشر، حقوق شهروندي و نظام­‌هاي مردم­‌سالار است. حق آزادي تجمعات، راهپيمايي‌‌ها و تظاهرات مسالمت­‌آميز يكي از اساسي­‌ترين مسائل حقوق فردي به­‌شمار مي‌­رود كه به‌­روش جمعي انجام مي­‌شود و از مهم‌­ترين نمودهاي جوامع مردم­‌سالار است. اين مهم ريشه­‌ا­ي بنيادين در قواعد بين‌المللي دارد. حق آزادي تجمعات مسالمت­‌آميز درواقع، حقي است براي مردم كه به­‌وسيلۀ آن ديدگاه و نگرش خود را نسبت‌به مسائل مختلف به گوش مسؤولين و ديگر افراد جامعه برسانند. هدف اين مقاله، بررسي حدود و قلمرو اعتراض مدني ازمنظر قوانين جمهوري اسلامي ايران است. پژوهش حاضر به‌­شيوۀ توصيفي- تحليلي به نگارش درآمده است. براساس نتايج اين پژوهش، مطابق با اصل 27 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، اعتراضات مسالمت‌­آميز با رعايت دو شرط: 1- به­‌همراه­‌نداشتن سلاح و 2- مخل­‌نبودن مباني اسلام، آزاد اعلام شده و اين حق به رسميت شناخته شده است. حاكميت موظف است با رعايت اين دو شرط امنيت اين اعتراضات را تأمين نمايد. همچنين، وضع هرگونه قانون و آيين‌­نامه­‌اي كه شروط ديگري بر اين دو شرط مصرح در قانون اساسي اضافه نمايد، خلاف صريح قانون اساسي است و شوراي نگهبان به­‌عنوان نهاد نگهبان و مفسّر قانون اساسي در مواردي به ابطال اقدام مي‌­كند.

The issue of freedom is one of the most important issues in the field of human rights, civil rights, and democratic governments. The freedom right of assembly and peaceful demonstration is one of the most fundamental issues of individual rights exercised collectively and one of the most important manifestations of democratic societies. This important issue has its fundamental roots in the international law. The right to freedom of peaceful assembly is, in fact, the right of people to express their views and attitudes towards various problems to the authorities and other members of the society. The aim of this paper is to examine the limits and scopes of civil protest from the perspective of the laws of the Islamic Republic of Iran. The present study is structured in a descriptive-analytical manner. According to the results of this study, in accordance with Article 27 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, peaceful protests have been declared free, based on two conditions: 1- not having weapons and 2- not violating the principles of Islam; this right has been recognized officialy. The government is obliged to ensure the security of these protests observing these two conditions. In addition, the passing of any laws and regulations that add other conditions to these two conditions stipulated in the constitution is explicitly against the constitution, and the Guardian Council, as the guardian institution and interpreter of the constitution, annuls them in some cases