بررسي منشأ و عوامل مؤثر بر تغييرات غلظت سولفات و مقادير ايزوتوپي δ34S و δ18O آن در منابع آب منطقه سرپل ذهاب

غلظت زياد سولفات يكي از آلوده كننده هاي آب‌هاي زيرزميني در بسياري از مناطق جهان بشمار مي رود و از منابع مختلفي (ليتولوژي، اتمسفر، صنعتي و...) وارد آب‌هاي زيرزميني مي گردد. با استفاده از تكنيك هاي ايزوتوپي و هيدروژئوشيمي مي توان ضمن تشخيص منشأ، به فرآيندها و واكنش‌هاي مؤثر بر غلظت سولفات و توليد گاز سولفيد هيدروژن پي برد. در اين مقاله، براي اولين بار به مطالعه منشأ سولفات و عوامل مؤثر بر تغييرات غلظت آن و مقادير ايزوتوپي‌  δ 34Sو δ18O در آّب هاي زيرزميني منطقه سرپل ذهاب پرداخته شد. تعداد 13 نمونه آب از منابع آبي منطقه در دي 93 و مهر 94 برداشت گرديد و در آزمايشگاه هيدروژئوشيمي و ايزوتوپي دانشگاه واترلوو آناليز گرديد. غلظت سولفات در منابع آبي منطقه بين 5 تا 950 ميلي‌گرم بر ليتر (در فصل تر و خشك به‌ترتيب داراي ميانگين 110/1 و 106/9 ميلي‌گرم بر ليتر) متغير بوده، اما در نمونه هاي آب چشمه گنداب به دليل ارتباط با مواد هيدروكربني و تونل پاتاق به دليل خروج آب از سازند گچساران زياد بود (به‌ترتيب 339/6 و 950/1 ميلي گرم بر ليتر). مقادير δ34S و δ18O سولفات به‌ترتيب بين VSMOW 9/5 تا 31/8 ‰ و 5/8 تا 13/1‰ متغير به دست آمد. در چشمه گنداب، به دليل احياي سولفات توسط ميكروارگانيسم ها، علاوه بر استشمام بوي نامطبوع H2S، مقادير ايزوتوپ هاي  34Sو 18O غني تر از ساير منابع آبي (به‌ترتيب حدود 31/8‰ و 10/3 ‰) بوده و نمونه آب چشمه گلودره تحت تاثير فاضلاب حمام و مواد شوينده (1 ‰≈δ34S) بالادست چشمه سبب تهي شدگي ايزوتوپي و آلودگي آن شده است. نتايج نشان مي دهد كه عوامل زمين شناسي، اتمسفري، انساني و مواد هيدروكربني بر غلظت و ايزوتوپ هاي سولفات در منابع آبي منطقه موثر است به طوري‌كه عوامل انساني و هيدروكربني به‌صورت محلي و ليتولوژي در تمامي منابع آبي منطقه در غلظت و ايزوتوپ هاي سولفات تاثيرگذار بوده‌اند.