تحليل آثار تغييرات اقليم و شرايط خاك سطحي بر فراواني رخداد‌هاي گرد و غبار (مطالعه موردي: استان خراسان رضوي)

در دهه‏هاي اخير به دليل تغييرات اقليمي، از جمله خشك‌سالي و مداخلات انساني، طوفان‌هاي گرد و غبار شدت يافته است. گرد و غبار، علاوه بر جابه‌جايي و از دست رفتن ذرات خاك، باعث آسيب‏هاي شديد اقتصادي و اجتماعي و سلامت مي‏شود. استان خراسان رضوي به سبب موقعيت استراتژيك، از جمله قطب صنعتي و كشاورزي و پذيرايي ساليانه بيش از 29 ميليون زائر از داخل و خارج از كشور، به‌خصوص در فصول و ماه‌هاي همراه با مناسبت‌ها، داراي اولويت بررسي از نظر فراواني گرد و غبار است. هدف پژوهش حاضر بررسي و رونديابي فراواني رخداد‌هاي گرد و غبار و تحليل تأثيرپذيري آن از تغييرات اقليمي با در نظر گرفتن روند خشك‌سالي‏‏ ‏و تغييرات سطحي زمين با مطالعه روند تغييرات درصد تراكم پوشش در طول دوره آماري بود. نتايج شمارش كدهاي گرد و غبار نشان داد رخداد‌هاي گرد و غبار با ‏منشأ محلي از فراواني بيشتري برخوردار است. بر اساس تحليل ماهيانه پديده گرد و غبار، ايستگاه‌هاي سرخس و مشهد مناطقِ با بالاترين تعداد روزهاي غبارآلود در محدوده مطالعاتي، در تابستان و بهار و ماه‌هاي ژوئن و ژوئيه هستند. نتايج رگرسيون خطي شاخص خشك‌سالي و روزهاي داراي گرد و غبار محلي ماهيانه حاكي از ارتباط معنادار در جهت افزايش گرد و غبار همراه افزايش شدت خشك‌سالي در ايستگاه‌هاي مشهد و سرخس، طي دوره آماري 27 ساله، در سطح 99 درصد اطمينان است. در نهايت، با توجه به نتايج به‌دست‌آمده از بررسي تغييرات سطحي زمين، لزوم پيگيري برنامه‌هاي آمايش سرزمين همراه استفاده از ‏روش‌هاي كوتاه‌مدت تثبيت خاك، به منظور كاهش خسارات اقتصادي و حفظ سلامت ناشي از گرد و غبار در ماه‌ها و فصول پرتردد، تا دستيابي به نتايج روش‌هاي بلندمدت توصيه مي‌شود.‏