طراحي و اعتبار سنجي الگوي قرآني- روايي اميد درماني با رويكرد درمان يكپارچه توحيدي

مقدمه: در قرآن كريم، بارها و به شيوه هاي مختلف، دربارۀ اميد و اميدواري به آينده سخن گفته شده است. به طور كلي بررسي مفهوم اميد، بيانگر اين است كه اميد در هر حالت، به معناي انتظار براي دستيابي به هدف، همراه با تلاش است. در سالهاي اخير، براي دستيابي به چنين هدفي مخصوصا در ايران، از درمانگري يكپارچه توحيدي بهره مي برند. اين مطالعه با هدف طراحي و اعتبار سنجي الگوي قرآني روايي اميد درماني با رويكرد درمان يكپارچه توحيدي انجام گرفت. روش بررسي: اين مطالعه بصورت روشي تركيبي (كيفي و كمي) از نوع اكتشافي است. نمونه آماري در بخش كيفي 48 نفر به روش نمونه گيري هدفمند و در بخش كمي 313 نفر به روش نمونه گيري طبقه اي نسبي انتخاب شدند. ابزار پژوهش در بخش كيفي چك ليست و مصاحبه نيمه ساختارمند ودر بخش كمي پرسشنامه محقق ساخته بود. در فرايند تحقيق ادبيات اميد در قرآن و روايات و منابع روانشناسي مورد مطالعه قرار گرفت و شاخصهاي اميد و اميد درماني از اين ادبيات استخراج گرديد، سپس بر اساس الگوهاي درمان يكپارچه توحيدي، سازه‌هاييبه شكل مراحل درمان براي شاخص ها تعريف شد. نهايتا ميزان تناسب شاخص ها با سازه‌ها و سازه‌ها با مراحل الگوهاي موجود سنجيده شد. براي تجزيه و تحليل اطلاعات بخش كيفي از كدگذاري آزاد و در بخش كمي از تحليل عاملي اكتشافي، تحليل عامل تاييدي استفاده شد. يافته ها: يافته‌ها حاكي از استخراج الگوي قرآني روايي اميد درماني در 4 مرحله، 8گام، 15 مولفه و 75 گويه است. مراحل و مولفه هاي الگو: مرحله1) درك معنا و مقصد اميد توحيدي (انتظار امري محبوب از سوي خداوند/احسان از سوي خدا/ آرامش در پيشگاه خدا/ميل به حقيقت اميد اخروي/اميد دنيوي)، مرحله2) تعيين مسيرهاي اميد توحيدي (نگرش مثبت به حل مشكلات/ درك نيازها و آرزوها/ ايجاد رفتار توحيدي)، مرحله3) معنا بخشيدن به اميد توحيدي (تقويت ايمان و اعتقاد/انجام مناسك و عبادات/ اميد به جلب رحمت و مواهب الهي/اميد به پرهيزكاري و هدايت الهي) و مرحله4) يكپارچه‌سازي باور و رفتار توحيدي (يكپارچه سازي باور و رفتار). نتيجه گيري: با توجه به ميزان تناسب الگوهاي اميد درماني و الگوي ارايه شده در اين پژوهش مي توان گفت الگوي حاضر براي درمان نااميدي كارساز باشد.