كمي‌سازي پاسخ رشد رويشي و برخي صفات فيزيولوژيك و بيوشيميايي گياه كلزا (Brassica napus L.) به غلظت‌هاي مختلف سرب در خاك

به‌منظور كمي‌سازي پاسخ گياه كلزا (Brassica napus L.) به سطوح مختلف سرب، آزمايشي در سه تكرار با دوازده غلظت عنصر سرب از منبع نيترات سرب (صفر، 10، 50، 100، 500، 1000، 1500، 2000، 2500، 3000، 3500، 4000 ميلي‌گرم در كيلوگرم خاك) به‌صورت طرح كاملاً تصادفي اجرا شد. نتايج نشان داد با افزايش غلظت سرب صفات رويشي به‌صورت مدل دوتكه‌اي كاهش يافتند. همچنين محتوي كلروفيل a، b و a+b و شاخص سبزينگي برگ (عدد اسپد) به‌ترتيب حدود 23، 47، 30 و 22 درصد كاهش ولي نسبت كلروفيل a بر b و كاروتنوئيد به‌ترتيب حدود 46 و 39 درصد در سطح 4000 ميلي‌گرم سرب نسبت به شاهد روند افزايشي داشتند. به‌علاوه، فعاليت آنزيم‌هاي كاتالاز، گاياكول پراكسيداز و آسكوربات پراكسيداز ابتدا به‌ترتيب تا سطح حدود 10، 447 و 18 ميلي‌گرم سرب افزايش و سپس با افزايش غلظت سرب كاهش يافتند. در مقايسه، فعاليت سوپراكسيد ديسموتاز در سطح 4000 ميلي‌گرم سرب حدود 2/3 برابر بيشتر از شاهد شد. غلظت مالون دي‌آلدئيد و پراكسيد هيدروژن نيز در سطح 4000 ميلي‌گرم سرب حدود دو برابر و غلظت پرولين حدود 12 درصد نسبت به شاهد افزايش يافتند. در مجموع، صفات رويشي و رنگيزه‌هاي فتوسنتزي در سطوح پايين سرب، تا سطح 100 ميلي‌گرم سرب در كيلوگرم خاك، بيشترين حساسيت را نشان دادند. در ميان رنگيزه‌هاي فتوسنتزي نيز حساسيت كلروفيل b نسبت به كلروفيل a بيشتر بود. همچنين، فعاليت بيشتر آنزيم سوپراكسيد ديسموتاز نسبت به ساير آنزيم‌هاي مورد بررسي و پرولين در مقادير بالاي سرب مي‌تواند دليل احتمالي كاهش آسيب وارده به كلزا باشد.