تاثير تفكر اسلامي بر سير تحول نقش مايه هاي گياهي در معماري ايران تا دوره ايلخاني

معماري ايراني و تزئينات وابسته به آن همواره در تداوم و پويايي بوده و سير تكاملي آن در دوره اسلامي ادامه داشته است. طرح‌هاي تزئيني بناها كه در پيوستگي اجزا با كل ساخته مي‌شدند، تنها مايه لذت چشم و مفرح ذهن نبوده، بلكه اغلب مفهومي عميق برگرفته از تفكرات هر دوره داشتند. بخشي از اين تزئينات، نقوش گياهي هستند كه بازه تاريخي گسترده‌اي از حدود هزاره پنجم پيش از ميلاد تا دوره‌هاي بعد را شامل مي‌شوند. اين نقوش داراي ريشه اساطيري و برگرفته از باورهاي اعتقادي مختلف جوامع بودند و از دوران قبل از هخامنشي تا دوره ساساني، اغلب به صورت واقع‌گرايانه و با جنبه نمادين به كار برده مي‌شدند. اما به نظر مي‌رسد با رواج و اشاعه دين اسلام اين نقوش هم از جنبه صوري و هم مضمون و بار معنايي دچار تحول و تغيير اساسي مي‌گردند. هدف از انجام اين تحقيق پي بردن به چرايي و چگونگي تاثير تفكر اسلامي بر سير تحول نقش‌مايه‌هاي گياهي است. لذا در اين تحقيق كه به روش توصيفي– تحليلي و تطبيقي انجام شده است و اطلاعات به روش كتابخانه‌اي گردآوري گرديده است، با استدلال منطقي و مقايسه نمونه‌ها اين نتيجه حاصل شد كه بعد از رواج اسلام در دوران اوليه نقوش گياهي تقريبا بدون تغيير نسبت به دوره‌هاي پيشين به كار برده مي‌شدند و سپس با منع استفاده از تصاوير ذي روح اين رويه تغيير كرده و بعد از آن تحت تاثير عواملي همچون مباحث كلامي ، نقوش گياهي به صورت تجريدي در قالب نقوش اسليمي نمود مي‌يابند كه نشان از عالم بي‌نشان و سلوك عرفاني هنرمند دارند.