بررسي عوامل موثر در چيدمان پلاني فضاهاي خانه هاي تك حياطِ شهر اصفهان (مطالعه موردي: خانه هاي ساخته شده قبل از 1300 هجري شمسي)

عوامل موثري در چيدمان و طراحي فضاهاي معماري در خانه هاي تاريخي تاثيرگذار هستند، دراين‌بين بسياري از محققين بر اين باورند كه شرايط اقليمي همچون نور در جانمايي فضاها، نقش بنياديني داشته است. اين پژوهش در پي پاسخ به اين سؤال است كه: عوامل موثري كه در چيدمان فضاهاي خانه‌هاي تاريخي اصفهان در پلان به كار رفته اند، كدام اند؟ مطالعات گسترده‌اي در حيطه خانه‌هاي تاريخي در ايران انجام‌شده، ولي عوامل مؤثر در چگونگي چينش فضاها كه شامل ويژگي شكلي زمين، محورهاي طولي و عرضي قرار گرفته در زمين و ويگي هاي اقليمي است، در اين مطالعات ناديده گرفته‌شده است. اين پژوهش براي نخستين بار به دنبال شناسايي عوامل تاثيرگذار در نحوه قرارگيري فضاها در اطراف حياط خانه‌هاي تاريخي شهر اصفهان است. ابزارهاي مورداستفاده شامل: جمع‌آوري اطلاعات به روش مطالعۀ اسنادي، كتابخانه‌اي و ميداني انجام‌شده است. تحقيق پيش رو از نظر هدف بنيادين است و روش تحقيق به‌صورت كيفي و روش تحليل داده‌ها به‌صورت توصيفيتحليلي است. براي رسيدن به اين منظور، ابتدا برداشت ميداني از خانه‌هاي تاريخي انجام‌گرفته است، سپس دسته‌بندي شكلي فضاهاي اصلي، استخراج‌شده است و به‌صورت مقايسه‌اي ويژگي‌هاي شكلي و نحوه قرارگيري فضاها بر اساس نور پذيري در طول روز، شكل زمين و كشيدگي حياط در جهت‌هاي مختلف، نوع عملكرد فضا و خلاقيت استادكاران معماري سنتي مورد تحليل قرارگرفته است. نتايج حاصل از مطالعات انجام‌شده مؤيد آن است كه عوامل موثري همچون، شكل زمين، جهت طولي محور حياط و عوامل اقليمي مانند ميزان نور پذيري به ترتيب در جانمايي و چيدمان فضاهاي اصلي در پلان مؤثر بوده است. همچنين با تغيير جهت كشيدگي حياط از حالت شمالي جنوبي به شرقيغربي، چيدمان فضاها در پلان تغيير كرده است.