فراتحليل مطالعات سبك زندگي در پژوهش‌هاي ايراني

سبك زندگي به تنوع در انتخاب رفتار، اعمال و تأكيد بر سائق و تمايلات متفاوت از سوي افراد و گروه‌ها اشاره دارد. پژوهش‌هاي مختلف داخلي با استفاده از رويكردهاي نظري گوناگون و با مقاصد تحليلي متفاوت، مفهوم سبك زندگي را به‌كاربرده و گونه‌هاي متفاوتي از سبك‌هاي زندگي را مورد اشاره و استفاده قرار داده‌اند. اين مقاله با هدف ارزيابي سنجش سبك زندگي در پژوهش‌هاي ايراني به مطالعه و فراتحليل اين پژوهش‌ها پرداخته است. مباني نظري اين مطالعه مبتني بر ايده‌هاي تورشتاين وبلن، آنتوني گيدنز و به‌ويژه پير بورديو مدون شده است. روش تحقيق از نوع اسنادي و مبتني بر به‌كارگيري روش فراتحليل به‌منظور تحليل و تركيب نتايج مطالعات صورت ‌گرفته پيرامون سبك زندگي است. بدين‌ منظور 31 پژوهش صورت گرفته در بين مهر و موم‌هاي 85-1395 در زمينۀ سبك زندگي كه در فصلنامه‌هاي معتبر علمي به چاپ رسيده‌اند، جهت بررسي انتخاب شدند. پژوهش¬‌هاي منتخب به روش پيمايشي و با به‌كارگيري ابزار پيمايش در جوامع آماري متفاوت و برحسب سنجه‌هاي پايا به انجام رسيده‌اند. نتايج اين مطالعه حاكي از آن است كه نظريات بورديو، گيدنز، وبلن و زيمل بيشترين كاربرد را در تحقيقات ايراني مرتبط با سبك زندگي داشته‌اند. در 31 مقاله مورد بررسي تعداد 31 گونه سبك زندگي يافت شده است؛ اما در اين ميان سبك زندگي مدرن تظاهري-مصرفي بيشترين كاربرد را در مقالات داشته است و در تقابل با سبك زندگي سنتي، شبه سنتي و سبك زندگي ديني به‌كاربرده شده است. از ديگرگونه‌هاي پركاربرد بايد به سبك زندگي جهاني در مقابل سبك زندگي محلي اشاره نمود. مفهوم سبك زندگي در تحقيقات داخلي تا حدي از مبناي نظري خود كنده شده و به‌عنوان مفهومي خنثي، كاربردي و عام‌تر مورد بهره‌برداري قرارگرفته است. از طرفي پركاربردترين شاخص‌هاي سنجش مفهوم سبك زندگي در مقالات مورد مطالعه، شامل نحوه گذران اوقات فراغت، ترجيحات در انتخاب پوشاك، مديريت بدن، گرايش به اعمال مذهبي، ترجيحات غذايي، مصرف فرهنگي، ميزان و شكل روابط اجتماعي، ترجيحات موسيقيايي و گرايش به ورزش بوده‌اند.