بررسي وضعيت آمايش سرزمين در رشته‌هاي ورزشي منتخب مدال‌آور در ايران

هدف از تحقيق حاضر بررسي وضعيت آمايش سرزمين در رشته‌هاي ورزشي مدال‌آور در ايران بود. روش پژوهش حاضر از نوع تحقيقات، آميخته كمي و كيفي بود. انجام مصاحبه‌هاي كيفي تا حد رسيدن به اشباع نظري ادامه يافت و در بخش كمي وزن‌دهي به شاخص‌هاي شناسايي‌شده در مرحله كيفي بود، در اين مرحله به‌منظور وزن‌دهي به شاخص‌هاي آمايش سرزمين ورزشي از روش AHP (فرايند تجزيه‌وتحليل سلسله مراتبي) و از روش تاكسونومي عددي به‌منظور شناسايي وضعيت آمايش سرزمين در رشته‌هاي ورزشي مدال‌آور استفاده شد. جامعه آماري در بخش كيفي تحقيق، مصاحبه‌ با مديران ارشد ورزش كشور، كارشناسان معاونت ورزش قهرماني و كارشناسان امور استان‌هاي وزارت ورزش، روساي فدراسيون‌هاي مربوط به رشته‌هاي ورزشي مدال‌آور بود كه تعداد آن‌ها 20 نفر بود و روش نمونه‌گيري از نوع كل شمار بود. جامعه‌ آماري در بخش كمي شامل همه استان‌هاي كشور بود كه فرم‌هاي مربوط به شاخص‌هاي آمايش ورزشي از طريق فدراسيون‌ها براي هيئت‌هاي ورزشي آن‌ها ارسال و جمع‌آوري شد. ميزان اهميت هر يك از مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي آمايش سرزمين مربوط به سه رشته مدال‌آور كبدي، كاراته، ووشو در 31 استان كشور مشخص نشان داد كه مؤلفه جامعه‌شناختي (0.41)، اقتصادي (0.25) و جغرافيايي (0.34) به ترتيب بيش‌ترين اهميت را در تبيين وضعيت آمايش سرزمين در ورزش داشت. همچنين از نظر آمايش سرزمين در اين رشته‌‌هاي ورزشي ميزان توسعه‌يافتگي از نظر مدال قهرماني در بازي‌هاي آسيايي و المپيك در استان‌هاي كشور متفاوت بوده ولي بيش‌تر ورزشكارهاي مدال‌آور در استاني هستند كه در آن رشته ورزشي داراي امكانات سخت‌افزاري بهتري بودند. چكيده بلند:مقدمهكشوري به پهناوري ايران در بسياري از زمينه‌ها ازجمله ورزش، سرشار از ظرفيت‌هاي بكر و دست‌نخورده است، اما چگونه مي‌توان اين ظرفيت‌هاي بالقوه را به حالت بالفعل تبديل كرد. يكي از راه‌هاي مطلوب براي نيل به اين اهداف طرح آمايش سرزمين است. اگر نگاهي سطحي به ورزش كشور در استان‌ها و مناطق مختلف كشور بيندازيم با قهرمان و افتخارآفريني ورزشكاران در رشته‌هاي ورزشي مختلف برمي‌خوريم. مناطقي هم هستند با سرمايه‌گذاري و برنامه اصولي مي‌توان افق روشني براي آن‌ها ترسيم كرد. درزمينۀ آمايش ورزشي تلاش‌هايي در سطح كشور انجام شده، اما اين كوشش‌ها عمدتاً به‌صورت مقطعي، در محدوده يك استان خاص، فاقد يك نگاه ملي و كلان و فاقد پشتوانه علمي و منطقي بوده است. يكي از اهداف اصلي آمايش سرزمين در ورزش، تأكيد بر گسترش فعاليت‌هاي ورزشي در فضاي جغرافيايي و تخصصي‌يابي منطقه‌اي براي شكل‌گيري تقسيم كار فضايي است كه در اين ميان كمبود يك نظام جامع آمايش ورزشي مشخص كند در حال حاضر آمايش سرزمين در ورزش قهرماني و به‌خصوص در رشته‌هاي ورزشي كاراته، وشو و كبدي در چه وضعيتي دارد.ابزار پژوهشروش پژوهش حاضر از نوع تحقيقات، آميخته كمي و كيفي بود. انجام مصاحبه‌هاي كيفي تا حد رسيدن به اشباع نظري ادامه يافت و در بخش كمي وزن‌دهي به شاخص‌هاي شناسايي‌شده در مرحله كيفي بود، در اين مرحله به‌منظور وزن‌دهي به شاخص‌هاي آمايش سرزمين ورزشي از روش AHP (فرايند تجزيه‌وتحليل سلسله مراتبي) و از روش تاكسونومي عددي به‌منظور شناسايي وضعيت آمايش سرزمين در رشته‌هاي ورزشي مدال‌آور استفاده شد. جامعه آماري در بخش كيفي تحقيق، مصاحبه‌ با مديران ارشد ورزش كشور، كارشناسان معاونت ورزش قهرماني و كارشناسان امور استان‌هاي وزارت ورزش، روساي فدراسيون‌هاي مربوط به رشته‌هاي ورزشي مدال‌آور بود كه تعداد آن‌ها 20 نفر بود و روش نمونه‌گيري از نوع كل شمار بود. جامعه‌ آماري در بخش كمي شامل همه استان‌هاي كشور بود كه فرم‌هاي مربوط به شاخص‌هاي آمايش ورزشي از طريق فدراسيون‌ها براي هيئت‌هاي ورزشي آن‌ها ارسال و جمع‌آوري شد. تجزيه‌وتحليل داده‌هاي تحقيق با استفاده از نرم‌افزار SPSS (بخش توصيفي داده‌ها) و AHP (بخش استنباطي داده‌ها) انجام گرفت.تجزيه‌وتحليل يافته‌هاميزان اهميت هر يك از مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي آمايش سرزمين مربوط به سه رشته مدال‌آور كبدي، كاراته، ووشو در 31 استان كشور مشخص نشان داد كه مؤلفه جامعه‌شناختي (0.41)، اقتصادي (0.25) و جغرافيايي (0.34) به ترتيب بيش‌ترين اهميت را در تبيين وضعيت آمايش سرزمين در ورزش داشت. همچنين از نظر آمايش سرزمين در اين رشته‌‌هاي ورزشي ميزان توسعه‌يافتگي از نظر مدال قهرماني در بازي‌هاي آسيايي و المپيك در استان‌هاي كشور متفاوت بوده ولي بيش‌تر ورزشكارهاي مدال‌آور در استاني هستند كه در آن رشته ورزشي داراي امكانات سخت‌افزاري بهتري بودند.نتيجه‌گيريبا توجه به موضوع تحقيق حاضر، كميته ملي المپيك، وزارت ورزش و جوانان و فدارسيون‌هاي ورزشي بايد به‌عنوان متوالي اين رشته‌هاي ورزشي با هيئت‌هاي ورزشي استان‌ها نهايت همكاري بكنند و اطلاعات موجود را رصد كرده تا منابع، برنامه‌ها، فعاليت‌هاي بودجه و امكانات خود را به درستي بين آن‌ها توزيع نمايند. به‌طوركلي نتايج اين تحقيق مي‌تواند مبناي مناسبي براي توزيع امكانات و خدمات براي مديران ارشد و متصديان ورزش قهرماني كشور فراهم كند تا با بهره‌گيري از ديدگاه آمايشي به توسعه فضايي هر يك از استان‌ها اقدام كنند تا از منابع حداكثر استفاده مطلوب به عمل آيد. فدراسيون‌ها و هيئت‌هاي ورزشي مرتبط با رشته‌هاي مدال‌آور بايد بر اساس سياست‌هاي راهبردها و اقدامات محوله از سوي وزارت ورزش و جوانان و كميته ملي المپيك در راستاي توسعه و گسترش رشته‌هاي مدال‌آور در سطح استان‌ها فعاليت نمايند.