استخدام پرورده، گونه‌اي نويافته در بلاغت فارسي

اهل بلاغت استخدام را داراي سه حوزۀ استخدام تشبيهي، غيرتشبيهي و استخدام ضمير مي‌دانند. استخدام ضمير بيشتر مربوط به زبان عربي است و در زبان فارسي كاربرد چنداني ندارد؛ اما دوگونۀ ديگر، در متون ادبي فارسي به‌وفور به‌كار رفته‌اند. در اين پژوهش به سير تعاريف استخدام از ديدگاه بلاغيون و چندوچون خلق استخدام تشبيهي و غيرتشبيهي پرداخته‌ايم و پس از ذكر نمونه‌هايي از ديوان برخي از شاعران ايهام‌پرداز، گونۀ تازه‌اي از صنعت استخدام را معرفي كرده‌ايم كه در زيرمجموعۀ استخدام تشبيهي و غيرتشبيهي قرار مي‌گيرد. تفاوت اين گونۀ استخدامي با گونه‌هاي ديگر در اين است كه شاعر در بافت كلام استخدامي، با افزودن يك يا چند مورد ايهام در سطح لغت يا تركيب، طرفين استخدام را در يك كلمه يا تركيب جمع مي‌كند و با اين شگرد، سطح تأويل‌پذيري و چندمعنايي‌شدن جمله را ارتقا مي‌دهد. اين گونۀ نويافته، به‌لحاظ فشردگي صنايع بلاغي، نسبت به گونه‌هاي شناخته‌شدۀ استخدام، ارزش ادبي بيشتري دارد.