بررسي تطبيقي عناصر حماسي در علي‌نامه و خاوران‌‌نامه

علي‌نامه‌ و خاوران‌نامه از نمونه‌هاي برجسته‌ حماسه‌هاي ديني قرن پنجم و نهم در ادب پارسي هستند كه در توصيف جنگ‌هاي اسلام به فرماندهي حضرت ‌علي‌(ع) به نظم كشيده شده‌اند. عناصر حماسي باتوجه‌به محتوا و درون‌مايه‌ داستان‌ها شكل مي‌گيرد و ساختار، متناسب با چگونگي درون‌مايه ترسيم مي‌شود. تحليل تطبيقي عناصر حماسي نو در حماسه‌هاي كهن، موضوع اصلي اين مقاله است. در اين دو ‌منظومه، عناصر اصلي حماسه مشتمل بر قالب داستاني، قهرمان‌پردازي، زمان، مكان، عناصر و نيروهاي خارق‌العاده ترسيم‌ شده و تقليد از شاهنامه‌ فردوسي در زمينه‌هاي شيوه‌ سخن‌پردازي، لفظ و نيز محتوا به‌روشني جلوه‌گر است. نتايج اين پژوهش، گوياي اين مسئله است كه اگرچه اين دو منظومه ازنظر ظواهر و عناصر‌ حماسي با يكديگر شباهت‌هاي زيادي دارند، درون‌مايه و شكل بروز عناصر حماسي در داستان‌ها با يكديگر متفاوت است؛ باوجود اينكه اين دو كتاب در زمينه‌هاي خرق‌ عادت و داستاني ‌بودن منسجم هستند، محبوبيت و دور نبودن قهرمانان اين دو منظومه از صفات والاي اخلاقي سبب شده است كه عامه‌ مردم، قهرمان اصلي داستان را نمونه و مظهر انسان آرماني و حماسي خود بدانند.