امنيت رواني در قرآن كريم؛ از تأثير اجتماعي تا تضمين مدني ـ جزايي در فقه اماميه

امنيت دارايي ارزشمند جوامع انساني است. گسترش جوامع، پيچيده شدن مناسبات انساني و محدوديت منابع در كنار پديدار شدن استعمار، استثمار و قدرت طلبي هاي خودكامگان در دهه هاي اخير، زمينه هاي انحطاط امنيتي را فراهم آورده و ضرورت توجه به مقوله امنيت را مضاعف ساخته است. دين اسلام كامل ترين دين در ميان اديان بشري است و از آنجا كه يكي از مأموريت هاي اساسي فقه، تنظيم روابط اجتماعي بر مبناي احكام شرعي است، نحوه تضمين حق مشروعيت امنيت در آن به طور جدي موردتوجه قرار گرفته است. در اين نوشتار، با استفاده از روش تحليل اسناد كتابخانه اي و با تكيه بر داده هاي حاصل از تفاسير و پژوهش هاي موجود، از ميان اقسام امنيت، امنيت رواني مورد واكاوي قرار گرفته است. به همين منظور، ابتدا امنيت رواني در قرآن از جهت زمينه هاي اقتضايي شكل گيري و بازتحليل آن به عنوان عامل مؤثر اجتماعي مورد تحليل قرار گرفت و در ادامه، كيفيت تضمين آن با استفاده از روش هاي مدني و كيفري در فقه اماميه تبيين گرديد و وجوه اخروي تضمين امنيت رواني نيز مورد بررسي قرار گرفت. يافته هاي تحقيق بيانگر دلالت آيات قرآن بر مشروعيت حق امنيت رواني با معرفي ايمان به عنوان مرجع امنيت رواني و تضمين آن در پرتو اصلاح روابط اجتماعي با محوريت مقوله اعتماد اجتماعي است و يافته هاي تحقيق حكايت از وجود روش هاي جزايي و مدني به عنوان سازوكار بازدارنده براي جلوگيري از بروز عناصر تهديدكننده و مخلّ امنيت رواني در جامعه است.