بوطيقاي روايتِ ادبيات پايداري در كتاب‌هاي درسي ادبيات دورۀ متوسطۀ ايران

نظام آموزشي در كشور ما نظم‌محور است و ويژگي بارز آن، نظم دادن به مقوله‌هاي متنوع علمي، با تكيه‌بر عناصر موجود در آن‌ها است. بر اين اساس، رويكرد نظم‌محور به درك بيشتر دانش‌آموز از فحواي دروس و علوم منتهي مي‌شود. هدف ما در اين جستار، بررسي دامنه‌اي خاص از فحواي كتاب‌هاي درسي دورۀ متوسطه، يعني روايت‌هاي مرتبط با ادبيات پايداري است تا از اين رهرو، به ميزان تحقق اهداف آموزش‌وپرورش پي بريم. در اين باره، ابزار اصلي تحقيق را روايت‌شناسي قرار داديم و به سبب كثرت انگاره‌ها در اين گستره، بر آن شديم تا از رويكرد تودورف به‌مثابۀ محور اصلي كار بهره گيريم؛ چه او در يكي از پژوهش‌هاي به‌نام خويش به بررسي و آسيب‌شناسي فحواي كتب درسي ادبيات در نظام آموزشي فرانسه پرداخته و بدين حيث، تجربۀ او راهگشاست. نيز خواهيم ديد كه هرچند نويسندگان دو دوره كتاب‌هاي درسي ادبيات فارسي دورۀ متوسطۀ ايران، در دورۀ اول، توجه چنداني به روايت پايداري نداشتند و تنها در دورۀ دوم، اين مقوله را مهم قلمداد كرده‌اند، بااين‌حال، متن‌هاي برگزيده در هر دو دوره، به‌حيث ساختار روايي، نكات قابل انتقادِ فراوان دارند و گويا هدف مؤلفان كتاب‌هاي درسي از جاي دادن متن‌هاي روايي در اين كتاب‌ها، ايدئولوژيك گرايي است تا ارتقاي سطح خوانش، نقد، توصيف متن و آشنايي با مفاهيم متن روايي. فقدان قاعده‌مندي، همچنين عدم تطابق با ملاك‌هاي علم روايت‌شناسي و چندپارگي در بيان مطالب باعث شده تا نمونه‌هاي عرضه‌شده تناسبي با اهداف ديسپلين‌محور در آموزش ادبيات پايداري نداشته باشند.