بازخواني مسئوليت انسان در ديدگاه تفسيري علامه طباطبائي

آيات قرآن انسان را در اعمال اختياري‌ و تعيين سرنوشت خودمختار و مسئول مي‌دانند، در مقابل، ظاهر ادله‌اي از سعادت و شقاوت ذاتي انسان حكايت دارند، دانشمندان اسلامي با مشرب‌هاي گوناگون و اخيراً علامه طباطبائي با روش تفسيري خود تلاش در رفع اين ناسازگاري ظاهري نموده‌اند، تازگي نظر علامه نويسندگاني را با روش‌هاي تطبيقي و فلسفي به بيان آن كشانده اما اين مقاله با روش توصيفي تحليلي روش ايشان، نظر تفسيري‌اش در حل اين تناقض را بيان مي‌كند. نتيجه مقاله بيانگر آن است كه علامه طباطبايي در رفع تناقض دو روش انتخاب نموده: بر اساس قانون عليت، سرشت انسان را عاري از سعادت و شقاوت دانسته و با آياتي مانند آيه تبليغ و ... سرنوشت انسان را در اثر اعمال اختياري وي مي‌داند، از اين رو دلالت ادله بر سعادت و شقاوت ذاتي را اقتضائي دانسته نه عليت تامه. ايشان ضمن قبول صحت صدور احاديث دال بر سعادت و شقاوت ذاتي، آنها را در دسته‌هايي به‌نحوي‌كه با دلايل اختياري منافي نباشد، تبيين مي‌نمايد.