برآورد ميزان خروج ارز ناشي از انتشار مقالات در مجلات خارجي و ارايه راهكارهاي توسعه اقتصاد مقاومتي

سابقه و هدف: سياست ‌هاي كلان اقتصاد مقاومتي بر كاهش وابستگي ‌هاي خارجي و جلوگيري از خروج غير ضروري ارز از كشور تاكيد دارد. هدف از انجام اين مطالعه محاسبه ميزان خروج ارز ناشي از چاپ مقالات در مجلات خارجي و ارايه راهكارهاي لازم در حوزه پژوهش است. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر، يك مطالعه تركيبي (كمّي-كيفي) بود. در مرحله اول، تمامي مقالات چاپ شده در مجلات خارجي نمايه شده در بانك اطلاعاتي Scopus با آدرس دانشگاه ‌هاي منتخب طي سال ۲۰۰۸ ، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۸ به روش سرشماري انتخاب و سپس هزينه انتشار آن‌ ها محاسبه شد. در مرحله دوم، با برگزاري جلسه بحث گروهي متمركز (FGD) با حضور ۱۵ نفر از خبرگان پژوهش، راهكارهاي كاهش خروج ارز در پژوهش‌ هاي علوم پزشكي مورد بررسي قرار گرفت. تحليل داده ‌ها با استفاده از نرم ‌افزارهاي SPSS ۱۶ و MAXQDA ۲۰۱۸ انجام شد. يافته‌ها: متوسط خروج ارز در سال ‌هاي ۲۰۱۳ و ۲۰۱۸ به ازاي هر مقاله براي دانشگاه A به ترتيب ۳۲۸ و ۲۹۰ دلار و براي دانشگاه B به ترتيب ۱۱۱ و ۲۵۸ دلار بود. در سال ‌هاي ۲۰۱۳ و ۲۰۱۸ اختلاف آماري معناداري از لحاظ خروج ارز ناشي از چاپ مقالات بين دانشگاه‌ ها وجود نداشت (P ۰.۰۵). راهكارهاي كاهش خروج ارز و توسعه اقتصاد مقاومتي در حوزه انتشار مقالات در ۳ حوزه اصلي (شامل علم‌ سنجي، ارزيابي اقتصادي نشر و سياست ‌گذاري انتشارات علمي) و ۹ حوزه فرعي استخراج شد. نتيجه‌گيري: چاپ مقالات در مجلات علمي كه در خارج از ايران منتشر مي ‌شوند مي‌ تواند منجر به خروج قابل ملاحظه ارز از كشور و تاثيرات اقتصادي مرتبط با آن شود. نهادهاي سياست ‌گذار علم و فناوري در ايران مي‌ توانند با توسعه پايگاه‌ هاي استنادي داخلي، ايجاد شبكه ارتباطي قوي بين مجلات داخلي و توسعه كمّي و كيفي مجلات داخلي به دانشگاه ‌ها كمك نمايند تا از طريق چاپ مقالات در مجلات معتبر داخلي، از خروج ارز از كشور جلوگيري نمايند.