جايگاه عدل در اشعار خاقاني

عدالت به عنوان يكي از اهداف والاي انساني و اخلاقي بشر به معني احقاق حقوق ديگران براساس مساوات است. هدف اين پژوهش، تبيين جايگاه عدل در اشعار خاقاني و اهميت اين فضيلت خاقاني در ترسيم آرمان‌شهر اين شاعر است. بنابراين در اين پژوهش به روش توصيفي تحليلي به اين سؤال پاسخ داده مي‌شود كه عدل در اشعار خاقاني از چه ابعادي قابل خوانش است؟ مطابق نتيجه‌ي حاصل از اين پژوهش، عدل در اشعار خاقاني از ابعاد سياسي، الهي و ديني قابل بررسي است. در بعد سياسي، عدل از مهم‌ترين عوامل استواري ساختار پادشاهي بيان شده كه قابل انطباق با انديشه‌ي سياسي ايرانشهري است؛ مطابق اين نظريه يكي از مهم‌ترين ويژگي شهريار آرماني در ديوان و تحفة‌العراقين خاقاني پاس‌داشت عدل و داد است. خاقاني در عدل الهي، مقصود از عدل در جهان را با مفهوم توازن و تعادل در خلقت جهان استعمال كرده اينكه خداوند عليم و حكيم به مقتضاي علم شامل و حكمت عام خود مي‌داند كه براي ساختمان هر كلي، از هر جزئي چه اندازه لازم و ضروري است و نيز در ضمن مدح ممدوح به مفهوم كلامي آن از ديدگاه اشاعره اشاره‌ كرده است. در بعد ديني عدل را كليد درجه‌ي هشتم بهشت و امانت خداوند مي‌داند. از ديدگاه او دين با عدل معنا پيدا مي‌كند و عدل‌گستري در جامعه‌ نشانه‌اي از دينداري حاكم بر آن جامعه مي‌باشد.