تأثير گونه‌هاي Streptomyces بر كارايي ميكوريز آربوسكولار و رشد شبدر

تعدادي از ريزجانداران از جمله اكتينوباكترها يا برخي متابوليت‌هاي حاصل از آنها به افزايش توسعه ­ي ميسيليوم‌هاي قارچي و كلنيزه شدن ريشه با قارچ­ هاي ميكوريز آربوسكولار (AM) و شاخص‌هاي رشدي گياهان كمك مي‌كنند. پژوهش حاضر با هدف بررسي تأثير چهار گونه­ي بومي Streptomyces griseus، S. albogriseus، S. sp1 و S. sp2 بر كلنيزه شدن و فراواني هيف و وزيكول در ريشه ­ي گياه شبدر برسيم (Trifolium alexandrinum) ميكوريزي شده با قارچ Rhizophagus irregularis در قالب طرح كاملا" تصادفي (CRD) با سه تكرار انجام شد. تيمارها شامل 1 شاهد (تنها قارچ R. irregularis) و 4 تيمار قارچ R. irregularis + گونه­ هاي Streptomyces بودند. آزمايش بررسي تأثير اين چهار گونه­ ي Streptomyces بر وزن تر و خشك ريشه و اندام هوايي و غلظت فسفر ريشه و اندام هوايي گياه ميكوريزي شده به صورت فاكتوريل و در قالب طرح پايه كاملا" تصادفي با دو فاكتور قارچ در دو سطح (شاهد و R. irregularis) و اكتينوباكتر در 5 سطح (شاهد و 4 گونه ­ي Streptomyces) در سه تكرار انجام شد. نتايج نشان داد كه گونه ­ي S. albogriseusباعث تحريك تشكيل همزيستي ميكوريزي در ريشه­ ي گياه شبدر شد و همچنين پتانسيل قارچ ميكوريزي را در افزايش توانايي گياه در جذب فسفر و رشد ريشه و اندام هوايي به طور قابل توجهي افزايش داد. سه گونه ­ي S. griseus، S. albogriseus و S. sp2 باعث افزايش معني‌دار درصد كلنيزه شدن و فراواني اندام‌هاي قارچي در ريشه ­ي ميكوريزي شبدر شدند. درصد كلنيزه شدن ريشه از 84/61 درصد در شاهد به 86/59، 72/93 و 66/90 درصد به ترتيب در كشت توأم با S. albogriseus، S. griseus و S. sp2 افزايش يافت. فراواني هيف در ريشه­ ي ميكوريزي به ترتيب از 45/32 درصد در شاهد به 92/55، 85/48 و 71/47 درصد در تيمارهاي S. albogriseus، S. griseus و S. sp2 افزايش يافت. تلقيح ريشه‌هاي ميكوريزي شبدر با گونه ي S. albogriseus، وزن تر و خشك ريشه و اندام هوايي و غلظت فسفر ريشه و اندام هوايي گياه را به طور معني‌داري افزايش داد. گونه‌هاي S. griseus و S. sp2 تنها وزن خشك اندام هوايي و غلظت فسفر ريشه و اندام هوايي گياه را افزايش دادند. با توجه به نتايج حاصل از پژوهش حاضر پيشنهاد مي ­شود كه كارايي گونه­ ي S. albogriseus در توليد زادمايه ­ي قارچ R. irregularis به منظور تقويت پتانسيل آن بررسي شود.

The presence of some microorganisms including actinomycetes or their metabolites increase the growth of fungal mycelium, roots colonization and plant growth indices. In this study, an experiment was carried out in a completely random design (CRD) with three replications. The effects of four actinomycete species (S. griseus, S. albogriseus, S.sp1 and S.sp2) were examined on the frequency of hyphae, vesicles and colonization of clover root (Trifolium alexandrinum) inoculated by Rhizophagus irregularis. Wet and dry weight and phosphorus concentrations were measured in shoot and root of clover. The results showed that mycorrhizal symbiosis greatly stimulated by S. albogriseus and root and shoot growth and phosphorus absorption significantly increased in shoot and root of clover. Three species of actinomycetes considerably improved the fungal organs frequency in clover root, and the percentage of root colonization increased from 48.61% (in control) to 86.59, 72.93% and 66.90% in S. albogriseus, S. griseus, and S. sp2 treatments respectively. The frequencies of hyphae in clover roots increased from 45.32% (in control) to 92.55, 85.48 and 71.47% S. albogriseus, S. griseus, and S. sp2 treatments respectively. Inoculation of mycorrhizal roots of clover with S. albogriseus significantly increased the wet and dry weight and phosphorus concentrations of clover roots and shoots but S. griseus and S. sp2 treatments increased shoot dry weight and phosphorus concentration in the roots and shoot of clover root. S. albogriseus could possibly be used in the production and preparation of R. irregularis inoculant.