رخساره‌ها، محيط رسوبي و چينه‌نگاري سكانسي سازند كژدمي (كرتاسه مياني) در زاگرس مركزي

سازند كژدمي (آپتين‌‌ آلبين) نخستين واحد سنگ‌چينه‌اي كرتاسه مياني در مناطق خاوري و مركزي رشته‌كوه زاگرس و يكي از غني‌ترين سنگ‌هاي منشأ شناخته‌شده نفت در جهان است. به‌منظور تعيين رخساره‌ها، محيط رسوبي و چينه‌نگاري سكانسي اين سازند در زاگرس مركزي، در اين تحقيق يك بُرش سطحي از تاقديس پيون در زون ايذه و يك چاه از ميدان نفتي اهواز در فروافتادگي دزفول بررسي شده‌اند. داده‌هاي ميداني، آزمايشگاهي و چاه‌نگاري نشان دادند كه سازند كژدمي عمدتاً از شيل‌هاي بيتومين‌دار تيره و كربنات‌هاي نازك‌لايه غني از روزنبران پلاژيك همراه با افق‌هايي از راديولاريت، گلوكونيت و فسفات تشكيل شده ‌است. اين مجموعه رسوبي در يك حوضه درون شلفي آرام و سرشار از مواد آلي نهشته شده ‌است كه در جنوب خاوري به پلاتفرم كربناته فارس (سازند داريان) و در جنوب خوزستان با دلتاي بورگان (بخش ماسه‌سنگي آزادگان) محدود شده ‌است. مرز شمالي گسترۀ سازند كژدمي توسط گسل بالارود از حوضه لرستان (سازند گرو) جدا شده ‌است. ايجاد درياي عميق كژدمي با رسوبات غني از مواد آلي، نتيجه افزايش سريع فضاي رسوب‌گذاري ناشي از فرونشيني بستر حوضه در امتداد گسل‌هاي كازرون و هنديجان و نوسان سطح آب دريا همراه با افزايش واردات آواري است كه با رويدادهاي جهاني بي‌هوازي اقيانوس‌ها در آپتين و آلبين همزمان بوده ‌است. تغييرات عمودي رخساره‌هاي رسوبي و نمودارهاي ژئوفيزيكي حاكي از آن است كه توالي رسوبي سازند كژدمي در زاگرس مركزي قسمتي از يك سكانس رسوبي رده دوم (5 تا 50 ميليون سال) است كه با كربنات‌هاي پلاتفرمي پايان سازند داريان (آپتين) و شروع سازند سروك (آلبين‌) كامل شده ‌است. اين سوپرسكانس با بخش بالايي سكانس مهرداد (كرتاسه زاگرس) هم‌ارز است و به نوبه خود سه سكانس رسوبي رده سوم (0.5 تا 5 ميليون سال) را شامل مي‌شود.