بررسي عوامل مؤثر بر بهره‌وري فيزيكي و اقتصادي آب در توليد پرتقال در شهرستان قائم‌شهر

يكي از مهم‌ترين مسائل بخش كشاورزي پايين بودن بهره وري نهاده‌ها به‌ويژه آب است. در اين مطالعه علاوه بر تعيين بهره وري فيزيكي و اقتصادي آب، عوامل مؤثر بر بهره وري فيزيكي و اقتصادي آب در توليد پرتقال در شهرستان قائم‌شهر استان مازندران نيز بررسي شد. در راستاي اهداف تحقيق، از شاخص‌هاي عملكرد به ازاي مترمكعب آب آبياري (CPD)، درآمد ناخالص به ازاي مترمكعب آب آبياري (BPD) و درآمد خالص (سود) به ازاي مترمكعب آب آبياري (NBPD) استفاده شد. همچنين براي بررسي عوامل مؤثر بر بهره‌وري آب از تحليل‌هاي رگرسيوني بهره گرفته شد، اطلاعات لازم در اين پژوهش نيز از طريق تكميل 162 پرسشنامه از باغداران شهرستان قائم‌شهر در استان مازندران در سال زراعي 98-1397 گردآوري شد. تجزيه ‌و تحليل داده‌ها نيز با استفاده از نرم‌افزار Eviews7 انجام پذيرفت. نتايج به‌دست‌آمده نشان داد كه براي پرتقال شهرستان قائم‌شهر، شاخص CPD معادل 6/9 كيلوگرم بر مترمكعب، شاخص BPD معادل 47500 ريال بر مترمكعب و شاخص NBPD در سه نرخ بهره 10، 12 و 15 درصد به ترتيب معادل 29000، 28000 و 26600 ريال بر مترمكعب است. دبي چاه، روزهاي استفاده از چاه، مدت‌زمان صرف شده براي آبياري، تعداد دفعات آبياري، سن درختان، فاصله درختان، سن باروري درختان، هزينه سم و هزينه كود از عوامل مؤثر بر بهره وري آب مي باشند. در بين متغيرهاي مذكور متغير مدت زمان صرف شده براي آبياري از طريق تأثير بر ميزان آب آبياري، بيشترين تأثير را بر بهره وري فيزيكي آب داشته است. با توجه به تأثير منفي متغيرهاي دبي چاه، تعداد دفعات آبياري و مدت زمان صرف شده براي آبياري بر بهره وري اقتصادي آب، پيشنهاد مي گردد آبياري متناسب با نياز درختان و با روشي صورت گيرد كه حجم آب كمتري مصرف شود.