كليدواژه :
سنگ‌نگاره , نقش‌مايه , نمادشناسي , استان كردستان , زرينه
چكيده فارسي :
سنگ نگاره يا پتروگليف، از جمله هنرهايي است كه حجاري آن‌ها از دوره پارينه سنگي تا عصر حاضر تداوم داشته است. اين هنر تقريبا در بيش‌تر مناطق جهان مشاهده مي‌شود. تاكنون شمار زيادي نقوش صخره‌اي شناسايي و معرفي شده كه بخش زيادي از آن در زاگرس مركزي به‌ويژه، غرب ايران (استان كردستان) قرار دارد. در اين پژوهش، طي بررسي‌هاي باستان‌شناختي در سال 2020 سنگ نگاره‌هاي نويافتۀ زرينه در ناحيه‌اي كوهستاني به فاصلۀ 1/5 كيلومتري در غرب روستاي زرينه مورد بررسي قرار گرفت. روش پژوهش در اين مقاله، به‌صورت ميداني و با رويكرد تاريخي- تطبيقي- تحليلي است. در بخش ميداني به بررسي سايت مورد نظر در استان كردستان پرداخته شده است. در بخش تاريخي، كتاب‌ها، مقاله‌ها و گزارشات مرتبط با موضوع مورد بررسي قرار گرفته‌اند. سؤالات اصلي پژوهش شامل: نگاره‌هاي زرينه، شامل چه نقوشي است؟ نقوش زرينه نماد چه موضوعاتي هستند؟ سنگ نگاره‌هاي زرينه قابل مقايسه با چه محوطه‌هايي است؟ گاهنگاري نسبي محوطه، متعلق به چه بازۀ زماني است؟ نقوش سنگ نگارۀ زرينه در برگيرندۀ نقش‌هايي است كه به صورت مجموعه‌هايي از: تصاوير حيوانات (اسب، بزكوهي، پلنگ، شتر)، هندسي (چليپا، چرخ)، ابزارآلات (تير و كمان، كمند، چوبدستي) و نقوش انساني است. نگاره‌ها به روش كوبشي و به سبك استيليزه و مقداري حجمي روي سنگ‌هايي از جنس آذرين ايجاد شده‌اند. نقش‌ها روايتگر صحنه‌هايي روايي است كه ارتباط مستقيمي با افكار و عقايد مردمان گذشته دارد. اين نقوش حتي تا سال‌هاي اخير نشان دهنده تداوم يك سنت ديرين بوده است. قدمت نقوش را مي‌توان حداكثر به عصر آهن يا جديدتر از آن رساند. سنگ‌نگاره‌ها از نظر سبك، تكنيك، تنوع موضوع شباهت با مناطق داخل فلات ايران و به‌ويژه آذربايجان (سونگون ارسباران) و لرستان (باوكي ازنا) قابل مقايسه و تحليل هستند. مطالعۀ اين آثار در غرب ايران، از آن جهت اهميت دارد كه اين آثار در منطقه‌اي قرار گرفته‌اند كه از دوره‌هاي پيش از تاريخ تا دوره‌هاي اسلامي همواره به‌عنوان يك گذرگاه راهبردي ميان اقوام گوناگوني مورد توجه بوده است.
چكيده لاتين :
Petroglyph is one of the arts whose sculpture has continued from the Paleolithic period to the present day. This art is found in almost all parts of the world. So far, a large number of rock motifs have been identified and introduced, a large part of which is located in the Central Zagros, especially in western Iran (Kurdistan Province). In this study, during archeological studies in 2020, newly discovered lithographs of Zarrineh in mountainous areas at a distance of 1.5 km west of Zarrineh village were examined. The research method in this article is fieldwork along with a historical-comparative-analytical approach. In the field section, the site in Kurdistan province has been studied. In the historical section, books, articles, and reports related to the subject are examined. The main research questions include: What designs do Zarrineh drawings contain? What are the themes of the golden motifs? What areas are Zarrineh lithographs comparable to? What is the relative chronology of the area? Zarrineh lithographic motifs include motifs in the form of collections of images of animals (horse, goat, leopard, camel), geometric (cross, wheel), tools (bow and arrow, bow, cane), and human figures. The paintings are stylized and volumetric and have been created on igneous rocks. The figures narrate scenes that are directly related to the thoughts and ideas of past peoples. Even in recent years, these motifs have shown the continuation of a long tradition. The motifs can be traced back to the Iron Age or later. The lithographs can be compared and analyzed in terms of style, technique, and variety of similarities with the regions within the Iranian plateau, especially Azerbaijan (Songun Arasbaran) and Lorestan (Bauki Azna). The study of these works in western Iran is important because these works are located in a region that has always been considered as a strategic passage between different ethnic groups from prehistoric times to Islamic periods.
