مهندسي نورماتيويته در معرفت‌شناسي كواين

يكي از مشكلات جدي «معرفت‌شناسي طبيعي‌شده» در فلسفۀ كواين، مسئلۀ «نورماتيويته» است؛ نورماتيويته، تجويزي براي باور صادق موجّه و در پي معقوليّت و توجيه شناخت است. در معرفت‌شناسي سنّتي، نورماتيوهاي شناخت بر اساس مبناگرايي عقلي يا تجربي مشخص شده‌اند؛ اما كواين با تأكيد بر استقرا و نظريۀ تكامل داروين با چالشي جدي دربارۀ نورماتيويته مواجه مي‌شود و در پاسخ به انتقادها، معرفت‌شناسي طبيعي‌شده را نوعي «مهندسي نورماتيو» و «تكنولوژي جست‌وجوي صدق» يا پيش‌بيني صحيح معرفي مي‌كند، وانگهي ابهام در معناي مورد نظر كواين از واژگان مهندسي و تكنولوژي، به اين چالش دامن مي‌زند. با بررسي آراي كواين در اين زمينه، مي‌توان فهميد كه نورماتيويته در مقام كنترل فرضيه‌ها در مراحل ابتدايي، موارد ابطال‌پذير علم را آشكار ساخته، به جاي متن به حاشيۀ علم مي‌پردازد، در حالي كه نورماتيويتۀ سنّتي در متن شناخت كاربرد داشت. علاوه بر اين، كواين با اصلاح تجربه‌گرايي سنّتي و چرخش از آن به طبيعت‌گرايي، خود اصل تجربه‌گرايي را كه مي‌گويد: «چيزي در ذهن نيست كه قبلاً در حس نبوده باشد»، به‌عنوان مهم‌ترين نورماتيو علم معرفي كرده، آن را جداكنندۀ علم از غير علم برمي‌شمارد. اين اصل در كنار نورماتيوهايي از قبيل سادگي، محافظه‌كاري و كليّت، فرضيه‌ها را در مرحلۀ كشف علم بررسي مي‌كنند؛ اما شرايط صدق آن‌ها كار خود علم است و نورماتيويتۀ كواين برخلاف نوع سنّتي نقشي در توجيه علم ندارد.