ارتقا ادراك محيط در بافت تاريخي شيراز درجهت پايداري اجتماعي محلات (مورد مطالعه: گذربازارچه فيل در محله اسحاق بيگ و گذربازارچه حاج زينل در محله سنگ سياه در بافت تاريخي شيراز)

Increasing Perception of the Environment in the Historical Context of for the Social Stability of the Neighborhoods (Case Study: "Baazarche-ye-Fil" Pass in Es'haagh Beig Neighborhoods and HajZeinal Pass in Sang-e Siah and Sare_dozak Neighborhoods of Shiraz, Iran)

محله محيط جداگانه‌اي است كه به‌ دليل مشخصات كالبدي متفاوت و خصوصيات اجتماعي سكنه متمايز شناخته مي‌شود. به‌ منظور دستيابي به شاخص‌هاي مؤثر پايداري اجتماعي در محله‌ها مطالعات كتابخانه‌اي و بررسي‌هاي ميداني به‌ واسطه مشاهده بصري محيط صورت گرفته است؛ از اين ‌رو دو گذر شاخص در دو محله متفاوت در بافت تاريخي شيراز مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته است. روش تحقيق پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع كاربردي و به لحاظ ماهيت به‌صورت تركيبي است؛ به‌گونه‌اي كه ابتدا از روش تحليل محتوا براساس منابع كتابخانه‌اي به‌ منظور دستيابي به داده‌هاي اصلي تحقيق استفاده شده است. سپس به‌ منظور پيشبرد اهداف تحقيق، روش پيمايش به‌صورت بازديد ميداني به‌ صورت مشاهده استفاده شده است. همچنين يافته‌هاي تحقيق، تلفيق نتايج برگرفته از مطالعات اسنادي با نتايج مطالعات موردي و ميداني در گذر بازارچه فيل در محله اسحاق‌ بيگ و گذر بازارچه حاج زينل در محله سنگ سياه در بافت تاريخي شيراز است. از آنجا كه هدف از اين پژوهش دستيابي به ماهيت اصلي مفهوم محله، با در نظرگيري اصول پايداري اجتماعي است، شاخص‌هاي ادراك محيط و محله‌هاي بافت تاريخي دسته‌بندي و وجوه كيفيت ادراك محيط بررسي شده و در نهايت شاخص‌هاي اين وجوه مثبت و منفي به‌ واسطه مصاديق در نمونه‌ها ارائه شده است. فضاهايي كه در جوار آنها بوهايي مانند بوي نان در نانوايي و بوي كارگاه شيريني‌پزي استشمام مي‌شد، به‌ نوعي عامل حيات جمعي محسوب مي‌شود. از سوي ديگر مكان‌هايي با پيشينه تاريخي دليل هويت‌بخشي و ارتقاي ادراك محيط مي‌شود؛ در نتيجه به‌ منظور ادراك محيط شهري مي‌توان پايداري اجتماعي را به‌عنوان مؤلفه اصلي در محله‌هاي تاريخي شيراز در نظر گرفت.

A neighborhood is a separate environment characterized by different structural features and social characteristics of the residents. In this connection, library studies and field surveys were conducted while direct observation was made to achieve effective social stability indicators in neighborhoods. Thus, two prominent passes in two different neighborhoods in the historical context of Shiraz were investigated. The present research falls under applied studies from an objective point of view and is a hybrid one from a nature perspective, which involves a content analysis based on library sources that help meet main research data. Then, a survey method via field visits was conducted to understand the research objectives better. The research findings are a combination of findings from documentary and case and field studies about the Bazarchey-e-Fil pass in the Es'haagh Beig and HajZeinal Pass in the Sang-e Siah Neighborhoods in the historical parts of Shiraz. Because the research sought to better understand the main nature of the neighborhood concept by considering social stability principles, environment perception and historical context neighborhood indicators were categorized, and the quality of the perception of the environment was examined. In sum, the indicators about positive and negative aspects were provided using case examples. The spaces where one could smell bread at bakeries and sweet at confectionaries were factors contributing to collective life. On the other hand, places with historical backgrounds were regarded to help identify and promote a perception of the environment. Thus, to understand the urban environment, social stability is seen as a major component of Shiraz's historic neighborhoods.