تحليلي در نقد و بررسي نظرات ارائه شده در ارتباط با تحولات شهر سيرجان از ابتداي شكل‌گيري تا دوره قاجار

An Analysis in Critique and Review of Opinions Presented About the Developments of Sirjan City, Iran, from Its Formation to the Qajar Period

شهر سيرجان از شهرهاي مهم جنوب‌ شرق ايران است كه به لحاظ موقعيت مكاني سه بار جابه‌جا شده، تا اينكه در دوره قاجار در مركز شهر كنوني پايه‌گذاري و به‌سرعت توسعه يافت. درباره شكل‌گيري، تخريب و جابه‌جايي‌هاي آن در دوره‌هاي مختلف تاكنون نظرات گوناگون و متفاوتي ارائه شده است. در بررسي‌هاي باستان‌شناسي سال 1397 كه با مجوز پژوهشگاه ميراث فرهنگي و به‌ منظور سنجش تغيير و تحولات شهر سيرجان در دوره‌هاي مختلف صورت گرفت، اطلاعات جديدي درباره تحولات اين شهر به دست آمد كه در تحليل، نقد و ارزيابي نظرات پيشين از اهميت ويژه‌اي برخوردار هستند. پژوهش حاضر ضمن تحليل و نقد نظرات پيشين از طريق سنجش آن آرا با منابع مكتوب و داده‌هاي باستان‌شناسي، به‌ دنبال پاسخ‌گويي به اين پرسش است كه با استناد به چه مداركي مي‌توان به نقد نظرات پيشين در ارتباط با اين شهر پرداخت؟ زيرا با توجه به نظرات متعددي كه درباره جابه‌جايي‌ها و افول اين شهر مطرح شده، ضرورت نوشتن اين مقاله احساس شد تا خلأهاي مطالعاتي در اين زمينه را پر كند و از طرفي با به چالش كشيدن فرضيات پيشين، بتوان آگاهي‌هايي نو و نتايج قابل‌قبولي درباره اين شهر به دست آورد. نتايج جديد نشان مي‌دهد، براي توضيح چگونگي شكل‌گيري، توسعه و به‌ ويژه مكان‌يابي و جابه‌جايي شهر سيرجان در ادوار مختلف بايد به بازخواني مدارك و مطابقت آن‌ها با داده‌هاي باستان‌شناسي بپردازيم.

Sirjan is one of the most important cities of Kerman province, which was relocated three times in historical and Islamic periods and was founded in the present-day downtown in the Qajar period. Thus far, historians and researchers have expressed various views about the city's formation, destruction, and relocation in different periods. According to the archaeological studies, new information was obtained that is particularly important in analyzing and evaluating previous views. This study analyzes and criticizes previous views measuring them by written sources and archaeological data obtained from field research, and seeks to clarify the historical developments of Sirjan city. In fact, it aims to reject, criticize and challenge previous views about this city by pinpointing logical reasons. Owing to the importance of Sirjan city in the Islamic era and regarding the numerous views expressed about its relocations and fall, it was necessary to write this article to fill the study gaps in this field based on the latest findings. Furthermore, this study aimed to provide new information and acceptable results about the city based on written sources and new archaeological studies by challenging the previous hypotheses. New findings explained how the formation, development, and particularly the location and relocation of Sirjan occurred in different periods showing that we must re-read the documents.