الگوهاي همديدي و ترموديناميكي رودخانه‌هاي جوي منجر به بارش سنگين دوره سرد كشور ايران

رودخانه‌ي جوي پديده‌اي تقريباً نوظهور در ادبيات علمي جهان هست كه به سبب ارتباط با فرين‌هاي جوي بخصوص بارش‌هاي سنگين و سيل‌آسا مورد بررسي قرارگرفته است. روش كار اين مطالعه گردشي به محيطي قلمداد مي‌شود به اين‌گونه كه ابتدا براي شناسايي رودخانه‌هاي جوي از داده‌هاي يكپارچه‌شده شار قائم بخارآب استفاده گرديد و معيارهايي براي تفكيك آن از شارش‌هاي روزانه تعيين شد. سپس صدك نودم بارش روزانه براي ايستگاه‌هاي همديد سراسر كشور به‌عنوان معيار بارش سنگين در نظر گرفته شد. تاريخ‌هاي مرتبط با بارش‌هاي سنگين به هنگام حضور رودخانه‌هاي جوي به دست آمد و الگوهاي آن پس از تهيه ماتريسي ۱۱۹۰×۱۰۷ از ارتفاع ژئوپتانسيل ۱۰۰۰ هكتوپاسكالي به روش تحليل عاملي و بررسي ارزش ويژه هر تاريخ استخراج شد. نتايج نشان داد ۳ عامل اول نزديك به ۷۰ درصد پراش مجموع را تبيين مي‌كنند. در يك جمع‌بندي كلي در تمام الگوها كم‌فشار سودان نقش غيرقابل‌انكاري در شكل‌گيري رودخانه‌هاي جوي و ايجاد بارش‌هاي سنگين داشته است. در الگوي تركيبي كم‌فشار سودان و مديترانه مناطق جنوب غرب و غرب كشور بيشترين اثرپذيري را داشته‌اند. الگوي تركيبي كم‌فشار سودان و چرخند شرق اروپا بخش‌هاي گسترده‌تري از كشور را در برگرفته است. نفوذ اين‌گونه سامانه‌ها بر روي كشور بيشتر از ساير الگوها بود. در الگوي تركيبي كم‌فشار سودان و واچرخند مهاجر رودخانه‌ها و پهنه بارشي گسترش زيادي به عرض‌هاي شمالي كشور نداشتند. ازنظر ساختار شكل‌گيري، در تمام الگوها در ترازهاي زيرين وردسپهر كم‌فشار سودان و پرفشار سيبري نقش اصلي در ايجاد شيو حرارتي و انتقال رطوبت به رودخانه‌هاي جوي داشتند و منابع رطوبتي در اين لايه‌ها درياي عمان-عرب بودند.