جايگاه زمان و مكان در شكل‌گيري حقوق و تكاليف زوجين از منظر حقوق اسلامي

زمينه و هدف: حقوق و تكاليف زوجين زيربناي نظام رفتاري خانواده و ارتباط ميان آنان را تشكيل مي‌دهد. به همين دليل ضعف و عدم تغيير در قوانين و حقوق زوجين مي‌تواند آثار نامطلوبي بر زندگي مشترك داشته باشد. از جمله مهم‌ترين اموري كه مي‌تواند تغيير و تحولات زمانه را به بحث حقوق زوجين مرتبط سازد، مؤلفههاي زمان و مكان است كه در اين پژوهش به بحث گذاشته مي‌شود. سؤالي كه پژوهش حاضر درصدد پاسخگويي به آن است: زمان و مكان از چه راه‌هايي بر حقوق و تكاليف زوجين اثر مي‌گذارند؟ مواد و روش‌ها: روش مورد استفاده در پژوهش حاضر، توصيفي-تحليلي است كه به شيوه اسنادي و با بهره گيري از كتب، مقالات، منابع فقهي و ديدگاه‌هاي مطرح شده توسط حقوقدانان، مطالب جمعآوري شده است. يافته‌ها: زمان و مكان، عنصر پيش برنده نظام حقوقي ميان زوجين است كه هم از حيث حقوق، و هم از حيث تكاليف باعث شكل گيري حسن معاشرت، وفاداري و احترام متقابل ميان زوجين، انجام صحيح اموري مانند حضانت از فرزندان، تربيت آنان و همچنين الگويي براي نظام رفتاري خانواده مي‌گردد. نتيجه‌گيري: نظام حقوق زوجين در ايران با توجه به استخراج قوانين از متون ديني و اسلامي همواره پاسخگوي نيازها و مشكلات زوجين براساس حقوق و تكاليف است كه البته نيازمند در نظر گرفتن مؤلفه‌هاي جديد حقوق بشري در ابعاد مختلف است. استفاده از راهكار شروط ضمن عقد به زنان اين امكان را مي‌دهد تا از ميزان محدوديت‌هاي حقوقي عليه خود بكاهند و استقلال و آزادي بيشتري را در خصوص تكاليف خانوادگي و تعهدات ناشي از نكاح بدست آورند. از جمله اين شروط مي‌توان به آزادي انتخاب اشتغال زنان، محدويت رياست مردان بر خانواده و همچنين ايجاد قوانيني براي آزادي عمل زنان در مقوله استمتاع و حتي حق طلاق اشاره كرد.