مطالعه تاريخي مديريت دعوا توسط قاضي و قلمرو دخالت آن در دادرسي مدني ايران

زمينه و هدف: تحولات تاريخي مديريت دعوي در نظام‌هاي حقوقي پيشرفته حاكي از اين است كه قسمت اعظم تلاش‌ها در عرصه دادرسي، آفرينش نظامي عادلانه و حقيقت‌مدار بوده است. رسيدن به اين مطلوب، نيازمند طراحي شيوه‌اي دقيق و جامع از فرآيند دادرسي است كه در آن هريك از بازيگران دعوا، يعني دادرس و اصحاب دعوا از امكاناتي برابر براي رسيدن به رأي برخوردارند هدف ما در اين مقاله؛ با اعمال قواعد كارا مانع از بي‌دقتي، تحميل هزينه، فرصت‌سوزي و فشارهاي رواني ناشي از استرس دعواي حقوقي مي‌گردد. روش تحقيق: اين مقاله به صورت توصيفي تحليلي و به روش كتابخانه‌اي با ابزار فيش‌برداري جمع‌آوري و نگارش شده است. ملاحظات اخلاقي: در اين مقاله با پايبندي به اصل صداقت و بدون جانبداري غير علمي و غير كارشناسي نسبت به موضع و با احترام به حقوق معنوي مؤلفين تهيه و تدوين گرديده است. يافته‌هاي تحقيق: يافته‌هاي تحقيق حاكي از اين است كه با عنايت به تحولات مثبت و سازنده‌اي كه در زمينه مديريت دعوا حادث گرديده است كه همكاري توأم با حسن نيت دادرس و اصحاب دعوا را رقم زده است مشاهده قوانين، اصول حاكم بر فرآيند دادرسي و دكترين حقوقي نشان مي‌دهد كه در حوزه امور موضوعي و امور حكمي، توزيع نقش‌ها تا حد زيادي متعادل است. و اين تعادل نشان از مديريت صحيح دعوا توسط قضات و طرفين مي‌باشد. نتيجه‌گيري: در دعواي مدني هرچند برتري‌هايي وجود دارد و اين برتري در زمينه امور موضوعي متعلق به اصحاب دعوا و در زمينه امور حكمي متعلق به دادرس است، اما اين تفوق نسبي سبب نمي‌شود كه نقش دادرس در اداره امور موضوعي و نقش اصحاب دعوا در اداره امور حكمي نقشي منفعل و كم‌اهميت باشد. درواقع مديريت دعوا جلوه‌اي از بررسي‌هاي تحليلي توأم با مسائل اقتصادي مرتبط بوده و به دنبال درك بهتر از دعوا به مثابه پديده‌اي حقوقي اقتصادي از منظر اداره رفتار متقابل بازيگران دادرسي مي‌باشد.