مسئوليت مدني ناشي از اعمال حق در حقوق ايران و فقه اماميه با نگاهي به آموزه‌هاي قرآني

با توجه به قواعد مسئوليت مدني هر كسي كه به ديگري زياني وارد كند بايد از عهده جبران آن بر آيد. اما آيا اگر كسي در مسير اعمال حق خويش، زياني به ديگري وارد نمايد نيز در مقابل زيانديده مسئول است؟ در فقه اسلامي اين موضوع ذيل عنوان تعارض قاعده لاضرر و قاعده تسليط مورد بررسي قرار گرفته است و نهايتاً نظري قوت گرفته است كه قاعده لاضرر حاكم بر قاعده تسليط است. در حقوق موضوعه قانونگذار حكم اين مسأله را در اصل 40 قانون اساسي و ماده 132 قانون مدني بيان كرده است كه پس از تحليل مباني احكام مربوط، به اين نتيجه مي‌رسيم كه اگر كسي در حق خويش تصرفي كند مجاز نيست به ديگري ضرري وارد كند و اگر ضرر وارد كرد، در هر حال، در برابر زيانديده مسئوليت دارد و اگر كسي در حق خويش تصرفي نمايد كه باعث زحمت و مشقت ديگري شود، در صورتي مسئول است و از اين تصرفات منع مي‌شود كه اين تصرفات عرفاً براي او ضروري نباشد.