تحليل ساختار روايي واقعۀ عاشورا بر اساس الگوي روايت‌شناسي گريماس مبتني بر متن وقعة الطف

الگوهاي روزآمد مطالعاتي از جمله الگوي «روايت‌شناسي» گريماس، به دريافت زواياي پنهان وقايع كمك شاياني مي‌كند. يكي از حوادث مهم تاريخ اسلام واقعۀ دهم محرم 61 هجري است؛ عاشورا حادثه‌اي نيست كه رويداد آن محدود به زمان و يا مكان خاصي باشد. مطابق با احاديث موجود، هستۀ ابتدايي اين حادثه پس از مرگ معاويه در مدينه تشكيل ‌شده و بعد از جريانات گوناگون در روز عاشورا با شهادت امام حسين(ع) و يارانشان خاتمه مي‌يابد. اين حادثۀ مهم تاريخي در كتب گوناگون از جمله مقتل ابي مخنف نقل ‌شده است. پژوهش حاضر با واكاوي متن «وقعة الطف» بر آن است تا با بهره‌گيري از الگوي «روايت‌شناسي» گريماس، زواياي مختلف اين حادثه را در سه موقعيت مكاني مدينه، مكه و كربلا مورد بررسي توصيفي‌تحليلي قرار داده و به اين پرسش بپردازد كه در واقعۀ عاشورا چه كنشگراني حضور دارند و هريك در به وقوع پيوستن اين حادثه تا چه ميزان نقش داشته‌اند؟ دستاوردهاي حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه در هر سه موقعيت مكاني، اين «روايت» با الگوي گريماس تطبيق كامل دارد. برخي از كنشگران در مقاطع گوناگون ثابت و برخي ديگر متغير هستند. افزون بر اين، به نظر مي‌رسد كنش‌هاي رويداده توسط امام حسين(ع) به‌عنوان كنشگر اصلي، همواره نوعي واكنش است. اين مطلب عبارت اُخراي كلام امام حسين(ع) است كه فرمودند: «إني لم أخرج أشرا و لا بطرا.»