جستاري در بررسي اعتبار روايات حرمت تفسير به رأي

منابع روايي فريقين مملو از رواياتي است كه مسلمانان را از تفسير به رأي، نهي كرده است. تعدادي از اين روايات، با استناد به منابع روايي متقدم و متأخر معتبر فريقين ذكر شده است. برخي اين‌گونه روايات در كتب روايي شيعه را منتقل از عامه دانسته‌اند كه به‌سبب دارا بودن سند مستقل شيعي و نقل آن‌ها در كتب معتبر شيعه، اين ادعا چندان قوّتي ندارد. در اين پژوهش، پس از بررسي احاديث ذكرشده از جهت وثوق سندي، وثوق صدوري و ميزان مطابقت با مضامين قرآن، برمي‌آيد كه سند برخي از اين احاديث، صحيح، برخي موثق و برخي ضعيف است؛ اما از جهت توثيق صدوري، دو مورد از روايات به‌واسطۀ قراين تواتر، علو مضمون، شهرت روايي و عمل اصحاب و...، تقويت شده و معتبر به حساب مي‌آيند. علاوه بر اينكه مضمونشان با آيات قرآن همخواني دارد. بر اين اساس، وقتي در يك مضمون، صدها روايت در كتب روايي فريقين آمده و دست‌كم سه مورد از آن‌ها صحيح و معتبر است و مضمون آن روايات با مضامين قرآن همخواني دارد، سزاوار است كه به مضمون آن روايات عمل شود؛ هرچند طبق گفتۀ برخي، اين روايات بيشتر مرتبط با احكام عملي باشد.