روش‌شناسي ابن صديق الغماري در كشف و تصحيح علل متن حديث

ابن صديق الغماري از محدثان معاصر اهل سنت و از بزرگان مدرسۀ حديثي مغرب و از معتقدان به پالايش حديث است. وي پس از سال‌ها پژوهش و تدريس حديث در الازهر و طنجه، با روش‌شناسي مبتني بر عدم تقليد از محدثان بزرگ به علل الحديث به‌عنوان يكي از دشوارترين علوم حديثي وارد شده است. او به شكل كاربردي با استدلال، اجتهاد و پرهيز از تقليد، بسياري از روايات نبوي مُعَلَّل را تصحيح كرده اما به‌واسطۀ آراء حديثي و فقهي خاص خود، از طرف سلفيه و وهابيون به مخالفت با سنت متهم شده است. بررسي نويسندگان مقاله نشان مي‌دهد ابن صديق از منتقدان جدي محدثاني است كه در مطالعات حديثي، صرفاً به سند اهتمام داشته‌اند. او با اجتهاد و بهره‌گيري از قواعد حديثي ادراج، توجه به معناي واژگان، نكاره در متن، ركاكت معنوي، تركيب حديث، تقطيع، ناسخ و منسوخ، همانندسازي و اضطراب در متن، به تصفيۀ احاديث نبوي با رويكرد به متن، اقدام كرده است. عمل وي در حفظ و دفاع از سنت نبوي، از دو جنبۀ تصحيح رواياتي كه محدثان متقدم اهل سنت تضعيف كرده‌اند و يا تضعيف برخي از رواياتي كه اكثريت آنان صحيح دانسته‌اند، قابل توجه است. با توجه به نظرات وي در حديث و قرابت آن‌ها با آراء شيعي، بررسي و مطالعۀ آثار وي ضروري به نظر مي‌رسد. در راستاي اين هدف، پژوهش حاضر با روش توصيفي‌تحليلي، رويكرد او را در كشف و تصحيح علل متني با تكيه بر كتاب المداوي لعلل الحديث، مورد بررسي قرار داده است.