نسبت‌سنجي بهشت و جهنم با ديگر عوامل انگيزش اخلاقي در قرآن

اين مقاله در برابر شبهه‌اي كه اخلاق قرآني را يكسره مبتني بر ترس از جهنم و شوق بهشت و فاقد پشتوانۀ عقلي مي‌داند، سامان يافته است. اين پژوهش با واكاوي آيات انگيزشي قرآن كريم و بررسي ديدگاه مفسران، با رويكردي روان‌شناسانه به كشف و استخراج ابعاد انگيزشي اين نظام همت گمارده و كوشيده است نسبت و جايگاه بهشت و جهنم را در اين ميان به دست آورد. نتايج پژوهش نشان داد اين شبهه با استقراي ناقص از آيات قرآن سامان يافته و سيري در آيات قرآن، مي‌تواند مجموعه‌اي قاعده‌مند و رو به تعالي از انگيزه‌هاي فعل اخلاقي را بازنمايد. گرايش‌هاي فطري، باورهاي ديني، مقبوليت اجتماعي، پاداش‌هاي دنيايي و آخرتي، رفتار عادلانه و در نهايت حبّ عبودي، مهم‌ترين عوامل انگيزشي از منظر قرآن كريم است كه در اين مقاله استخراج و تبيين شد؛ در عين حال كه بيم و اميد نيز از ذاتيات انسان بوده، كاركردهاي قابل توجه در منظومۀ انسان‌شناسي دارد.