ضرورت تصحيح انتقادي كتاب صحائف‌الوداد و مكاتيب‌الإتّحاد اَدهم عزلتي

ادهم عزلتي خلخالي، ملقّب به «واعظ»، از عارفان قرن يازدهم هجري قمري است. وي رسائل بسياري در مسائل اعتقادي، اخلاق و عرفان اسلامي دارد كه از جملۀ آثار او، رسالۀ صحائف‌الوداد و مكاتيب‌الإتّحاد است. از آنجا كه با مطالعۀ آثار اين عارف صافي‌ضمير، مي توان به شناخت و جايگاه تصوّف، عرفان شيعي و همچنين ادبيّات عرفاني در سدۀ يازدهم هجري دست يافت، تحقيق دربارۀ اين اثر، به‌عنوان يكي از آثار وي كه از حيث سادگي، رواني و تواناييِ انتقال موضوعات عقيدتي، اخلاقي و عرفاني شايان توجّه است، براي ما اهمّيّت مي‌يابد؛ و از همين‌رو، وجود متني خالي از اشكال و منقّح از اين رساله، ضروري به نظر مي رسد. اين اثر، پيش تر در مجموعه اي با عنوان مجموعۀ رسائل فارسي ادهم عزلتي خلخالي با تصحيح عبداللّه نوراني به چاپ رسيده است؛ امّا انتقادي‌نبودن اين تصحيح، به دورماندن آن از تحقيق و تعليق، فقدان مقدّمه يا توضيحاتي در چگونگي تصحيح اثر و معرّفي و تبيين‌نكردن جايگاه مؤلّف در ميان عارفان و انديشمندان هم عصر خود و نيز وجود كاستي هايي در روش تصحيح و به كارنگرفتن نسخه بدل ها در آن، موجب شده است نظريّه‌هاي ناصواب، بدخواني ها، گزينش ها و گزارش هاي نادرستي در متن رساله راه يابد كه اين مقاله بر آن است تصحيح انجام‌شده را بر اساس مراحل دوگانۀ تصحيح، يعني «تصحيح متن» و «تحقيق در اثر»، از جهات گوناگون نقد و ضرورت تصحيحي انتقادي از اثر را پيشنهاد كند.