امكان‌سنجي تشكيل انجمن‌هاي آب‌بران بر اساس الگوي IAD: مطالعه موردي دهستان مهربان سفلي در شهرستان كبودرآهنگ

Feasibility Study of establishing the Water User Associations Based on IAD Pattern: A Case Study of Mehraban Sofla Sub-District in Kabudarahang County of Iran

تحقيق حاضر، با هدف امكان‌سنجي ايجاد انجمن آب‌بران با استفاده از روش استروم در دهستان مهربان سفلي در شهرستان كبودرآهنگ، به روش توصيفي- تحليلي به انجام رسيد. افزون بر مطالعات كتابخانه‌اي و مشاهدات منظم، از پرسشنامه به‌عنوان ابزار اصلي گردآوري داده‌هاي ميداني استفاده شد. روايي صوري پرسشنامه به تأييد استادان و متخصصان مرتبط موضوع رسيد؛ و به‌منظور ارزيابي پايايي آن، از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شد، كه 0/90 به‌دست آمد. جامعه آماري شامل 107 نفر از كشاورزان اين دهستان به‌صورت تصادفي ساده انتخاب شد. آزمون‌هاي آماري با بهره‌گيري از نرم‌افزارهاي SPSS23 و LISREL8.8 صورت گرفت. نتايج تحقيق نشان داد كه همه قواعد براي تشكيل انجمن آب‌بران ضروري است؛ اما از آن ميان، هزينه- منفعت و اطلاعات ضروري‌ترين قواعد مورد نياز در دهستان يادشده به‌شمار مي‌روند و در حال حاضر، بستر نهادي ايجاد انجمن آب‌بران در اين دهستان مهيا نيست. از اين‌رو، پيشنهاد شد كه با شناسايي ظرفيت‌هاي موجود در دهستان مهربان سفلي، كسب‌وكارهاي غيرزراعي توسعه يابد تا به‌موازات كشاورزي، امكان ايجاد منابع گوناگون كسب درآمد فراهم شود و همچنين، آموزش‌هايي براي جلوگيري از حفر چاه‌هاي غيرمجاز در اين دهستان در راستاي حفاظت از آب‌هاي زيرزميني و نيز تشويق كشاورزان به كشت ارقام با نياز آبي كمتر و بهره‌گيري از روش‌هاي نوين آبياري در راستاي افزايش بهره‌وري منابع آب به آنها ارائه شود. افزون بر اين، نتايج نشان داد كه نگرش نسبت به انجمن‌ آب‌بران با تمايل به عضويت در آن داراي رابطه‌اي معني‌دار است؛ بنابراين، پيشنهاد شد كه با برگزاري كلاس‌هاي آموزشي و ترويجي و بهره‌گيري از فيلم‌هاي آموزشي و رسانه‌هاي محلي نظير راديوي استاني و ديگر منابع اطلاعاتي در راستاي ارتقاي سطح آگاهي و دانش كشاورزان در زمينه مزاياي مشاركت، زمينه همكاري و همياري آنها در مديريت منابع آب فراهم شود.

This study aimed at evaluating the feasibility of establishing a water user association using the Ostrom method in Mehraban Sofla sub-district in Kabudarahang County in Hamedan province of Iran and it was conducted in a descriptive-analytical method. In addition to library studies and regular observations, a questionnaire was used as the main tool for collecting field data. The face validity of the questionnaire was confirmed by the relevant professors and experts; and to evaluate its reliability, Cronbach's alpha coefficient was used, which was 0.90. The statistical population consisting of 107 farmers in this sub-district was selected by simple random sampling. Statistical tests were performed using SPSS23 and LISREL 8.8 software. The results showed that all the rules were necessary for the formation of an association of water users; however, among them, cost-benefit and information were the most necessary rules required in the mentioned sub-district where at present, the institutional basis for establishing a water association was not ready. Therefore, it was suggested that by identifying the existing capacities in Mehraban Sofla sub-district, non-agricultural businesses be developed in order to provide various sources of income in parallel with agriculture, as well as trainings to prevent the digging of illegal wells in the studied sub-district should be provided in order to protect groundwater and also to encourage farmers to cultivate cultivars with less water needs and to use modern irrigation methods in order to increase the productivity of water resources. In addition, the results showed that the attitude towards the water user association had a significant relationship with the desire to join it; therefore, it was suggested that by holding educational and extensional classes and using educational videos and local media such as provincial radio and other information resources to raise the level of awareness and knowledge of farmers about the benefits of participation, the grounds for their cooperation and assistance in water resources management be provided.