بررسي آلودگي شير به برخي از فلزات سنگين (سرب، كادميوم، كروم، نيكل و جيوه) در گاوداري‌هاي استان قزوين و اثرات آن بر سلامتي انسان

Assessment of milk contamination by some heavy metals (lead, cadmium, chromium, nickel and mercury) of dairy cattle herd in Qazvin province and its effects on human health

هدف از انجام پژوهش حاضر ارزيابي غلظت برخي از فلزات سنگين در شير توليدي گاوداري‌هاي صنعتي استان قزوين بود. براي انجام اين تحقيق با مراجعه مستقيم نمونه‌هاي شير مربوط به 35 گله صنعتي گاو شيري تحت پوشش اتحاديه دامداران استان قزوين در شهرستان‌هاي مختلف استان شامل آبيك، قروين، تاكستان، بوئين‌زهرا و البرز در دو روز متوالي جمع‌آوري گرديد. پس از نمونه‌گيري بلافاصله نمونه‌هاي اخذ شده به آزمايشگاه تخصصي اندازه‌گيري فلزات سنگين ارسال شد و ميزان فلزات سنگين شامل سرب، كادميوم، كروم، نيكل و جيوه در آنها اندازه‌گيري شد. سپس داده‌هاي حاصله در قالب طرح كاملاً تصادفي مورد آناليز و بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه غلظت سرب، كادميوم و كروم شير به ترتيب 77/3±43/1، 24/2±70/0 و 27/1±07/1 ميكروگرم در كيلوگرم بود و از نظر غلظت اين عناصر بين شهرستان‌هاي مختلف تفاوت معني‌داري وجود نداشت. ميانگين غلظت نيكل و جيوه در شير گاوداري هاي مورد مطالعه به ترتيب30/0±63/0 و 37/0±39/0 بود و از نظر غلظت نيكل و جيوه تفاوت بين شهرستان‌هاي مختلف استان معني‌دار بود و سطح آلودگي شهرستان آبيك از نظر اين عناصر بالاتر بود(02/0=P و 03/0=P ). در مجموع از آنجا كه غلظت عناصر مورد بررسي كمتر از حداقل سطوح خطرساز است، شير توليدي در استان قزوين مي‌تواند به عنوان يك محصول كم‌خطر از نظر غلظت فلزات سنگين (سرب، كادميوم، نيكل، كروم و جيوه) جهت مصرف در تغذيه انسان تلقي گردد.

The aim of this study was to evaluate the concentration of some heavy metals in the milk produced by dairy farms in Qazvin province. For this study, milk samples of 35 industrial dairy herds under the auspices of the Livestock Breeders unio‎n of Qazvin province in different cities including Abyek, Qazvin, Takestan, Buin Zahra and Alborz were collected by direct reference in two consecutive days. Immediately after sampling, the samples were sent to a specialized laboratory for measuring levels of heavy metals including lead, cadmium, chromium, nickel and mercury. Then, the obtained data were analyzed in a completely randomized design. The results showed that the concentrations of lead, cadmium and chromium in the produced milk were 1.43± 3.77, 0.70± 2.24 and 1.07±1.27 μg / kg respectively. There was no significant difference in the concentration of these elements among different cities. The concentrations of nickel and mercury in the produced milk were 0.63± 0.30 and 0.39± 0.37 μg / kg respectively. In terms of nickel and mercury concentrations, the difference between different cities of the province was significant and in Abyek was higher than others (P=0.02 and p=0.02 respectively). In conclusion, concentrations of heavy metals (lead, cadmium, chromium, nickel and mercury) in milk produced in dairy farms was less than the standard levels, thus milk produced in Qazvin province can be considered as a healthy product from heavy metals (lead, cadmium, chromium, nickel and mercury) for human consumption.