تحليل روش علامه طباطبائي در تفسير آيات عام و مطلق در سياق خاص

عام ومطلق در آيات قرآن كريم گاه در سياق خاص قرار گرفته‌اند در نتيجه اين سؤال مطرح مي‌شود كه آيا ملاك تفسير اين گونه آيات، تنها ادوات عام و مطلق است و از اين رو، اين گونه آيات را بايد به خارج از سياق و فضاي نزول تعميم داد، يا آنكه لازم است عمومات و اطلاقات در چارچوب سياق و فضاي نزول خود تفسير شوند. با توجه به جايگاه الميزان، واكاوي روش علامه طباطبائي (ره) در مواجهه با اين‌گونه آيات مي‌تواند بسيار مهم تلقي شود؛ به ويژه آنكه در نگاه ابتدائي، به نظر مي‌رسد ايشان در اين زمينه، متعارض عمل كرده است؛ گاه با استناد به سياق، دلالت الفاظ عام و يا مطلق را محدود و نسبي دانسته است و گاه با استناد به الفاظ عام و يا مطلق، دلالت آيه را فراتر از سياق تفسير كرده است. در پژوهش حاضر آيات عام ومطلق داراي سياقِ محدود با روش كتابخانه‌اي در تفسير الميزان مورد مطالعه قرار گرفته و نمونه‌هايي كه منعكس كنندۀ عملكرد متفاوت علامه طباطبايي در اين دسته از آيات است، گزارش شده است؛ سپس اين نمونه‌ها با روش توصيفي تحليلي، واكاوي و ارزيابي شده و اين نتيجه حاصل شده است كه روش تفسيري علامه طباطبايي در اين زمينه، كاملاً ضابطه‌مند و به دور از تناقض است و ايشان به صورت كلّي، گسترۀ دلالت ادوات عام ومطلق را داخل در چارچوب سياق و فضاي نزول تفسير مي‌كند، مگر آنكه خصوصيّت سياق و فضاي نزول احراز نشود؛ يا دليل عقلائي يا روايي بر تعميم و الغاء خصوصيّت وجود داشته باشد.